NUÔI YẾN VIỆT NAM

KỸ THUẬT NUÔI CHIM YẾN THÀNH CÔNG - PHẦN 1

                                             Lời nói đầu

(" Kỹ thuật nuôi chim yến thành công " gồm 7 phần, chúng tôi xin giới thiệu trước Phần 1)

      Tốc độ xây dựng nhà nuôi chim yến ở Việt Nam bùng phát nhanh, từ khoảng 30 nhà yến có trước năm 2006 đến cuối năm 2011 có hơn 2.500 nhà. Sự bùng phát này chắc chắn sẽ không có điểm dừng, điểm bão hòa vì trước lợi nhuận quá cao của nghề nuôi chim yến lấy tổ, đến năm 2025 con số nhà yến có thể không thấp hơn 25.000 nhà.

Mô hình nhà yến

      Thành phố Hồ Chí Minh đã có hơn 500 nhà. Tiền Giang khoảng 250 nhà. Bạc Liêu, Cà Mau Và Rạch Giá gần 500 nhà. Đồng nai, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Phước, Bình Dương Và Tây Ninh xấp xỉ 300 nhà. Các tỉnh miền Trung ven biển Đông gần 900 nhà, riêng Đà Nẵng đã có hơn 400 nhà.

      Với đặc tính của loài chim yến cho tổ trắng C.fuciphaga, nơi nào có tiếng chim của đồng loại thì gần như sẽ có chúng về và ở đó môi trường phù hợp thì chim ở lâu dài và làm tổ sinh sản duy trì nòi giống. Kết quả có hơn 45% nhà yến thành công thu 30-40kg tổ yến/năm, cá biệt có nhà hơn 250 kg/năm, khoảng 25% nhà yến có tổ nhưng ít 15 kg/năm và gần 30% là các nhà yến kém hiệu quả cả năm chỉ có vài kg tổ, có nhà chim yến về nhưng bỏ đi không làm tổ.

      Bên cạnh nhiều nhà yến chấp nhận thua cuộc “ Lộc trời dễ cho mà khó lấy” tháo dỡ cải cải tạo lại để làm nhà ở, hoạt động xây nhà yến mới lúc nào cũng sôi động, mỗi ngày có vài chục nhà yến đang xây, lạc quan “xây nhà đẻ ra tiền” lộc trời cho mỗi năm mỗi nhiều.

     Đi sau Indonesia hơn 40 năm nhưng không rút ra được bài học từ nước này là tỷ lệ nhà yến thất bại gần 50% do lượng nhà yến bùng phát quá nhanh hơn số chim tăng đàn mỗi năm, ở Việt Nam chỉ vài năm mà tỷ lệ nhà yến kém hiệu quả gần 35%.

     Nghề yến Việt Nam nên tìm hiểu cách tổ chức ở Philippines có nghề nuôi chim yến phát triển bền vững với gần 200.000 nhà yến.

     Con số 3.000 nhà yến, có gần 30% kém hiệu quả gây thiệt hại gần 600-700 tỷ đồng cho nhà đâu tư chỉ mới xây dựng trong năm 2009-2011, thật là lớn.

      Quy lỗi thất bại do số chim yến tăng đàn không đáp ứng kịp tốc độ nhà yến xây mới, nhưng đi sâu vào là có rất nhiều lý do để đi đến thất bai: thiết kế sai, vật tư thiết bị kém chất lương, vận hành sai, tính kỹ thuật không còn đang bị thương mại hóa cung cấp vật tư-lắp đặt.

     Ỏ Đồng Xoài Bình Phước, huyện Đất Đỏ Bà Rịa-Vũng Tàu và thị xã Bạc Liêu có nhiều nhà yến bị mạc gỗ, bị nấm mốc phá hoại, ở thị xã Bà Rịa, Cửa Cạn Phú Quốc có nhà yến chim bay về nhưng không vô nhà…đã minh chứng điều này.

     Biện pháp nào để phòng tránh thất bại, tiếp theo tập sách “Chim yến – Đầu tư & Kỹ thuật xây dựng nhà khai thác tổ yến”, chúng tôi xin trình bày tiếp tập sách “ Chim yến – Biện pháp kỹ thuật giúp nhà nuôi chim yến thành công”.

     Các ý kiến trong tập sách là tổng hợp của các công trình nghiêng cứu của các nhà khoa họ trong nước và ngoài nước, các chủ nhà yến, các chuyên viên và các kỹ thuật viên nhiều kinh nghiệm trong kỹ thuật nuôi chim yến trong nhà.

   Xin chân thành cảm ơn …

Khu vục có chim yến sinh sống

                                                 Phần 1

         ĐẶC ĐIỂM CỦA CHIM YẾN LÀM TỔ

        Đây là loại chim yến tổ trắng C.fuciphaga, sống hoang dã trong các hang động thiên nhiên ở các hải đảo, chỉ có ở vùng Đông Nam Á.

      

       Chim làm tổ hoàn toàn bằng nước bọt nên chất lượng và giá trị thương mại của tổ yến cao hơn 60-200% so với tổ của các loài chim yến tổ đen C.maxima ở Malaysia, Indonesia, Thái Lan cho tổ yến có khoảng 90% là nước bọt và 10% là long cơ thể và tổ của chim yến Ấn Độ C.unicolor ở Ấn Độ và Srilanca cho tổ làm bằng nước bọt gắn với khoảng 40-50% các sợi cỏ, rêu và lông.

 1.Đặc ĐIỂM SINH THÁI

         Chim yến có thân dài 12-14cm, nặng 13-17 gr nhỏ hơn các loài yến khác, lông màu đen bóng đến nâu đen hay đen ánh thép và đôi khi có lông màu nâu sáng.

         

        Ở quần thể việt nam, chim có lông ngực xám, lông lưng có mảng sáng hơn, lưng không có khoảng trắng, đuôi bầu, sải cánh dài 12-15 cm, khi bay cánh đập toàn bộ. Cánh nhọn dài, đuôi ngắn gần như không chẻ. Xương cánh tay ngắn, chân ngắn có 4 ngón (3 trước, 1 sau) nên không đi được trên mặt đất chỉ bay lượn cả ngày trong không trung. Mỏ ngắn chỉ dùng cho việc bắt mồi côn trùng trong không khí. Khi bay, chim chớp nhẹ cánh liên tục và không bao giờ đậu trên cành cây và dây điện.

                     Chim thích chơi đùa với nước.

                     Chim có thể sống bầy đàn hoặc sống một mình. Trong nhà yến có thể có nhiều đàn sống chung với nhau.

                     Tại nơi trú ở, chim thích chỗ tối có độ sáng 0,02 lux, độ ẩm 65-80%, nhiệt độ 27-29⁰C.

                    Chim yến sinh sản 2-3 lứa/năm. Tổ yến nặng 8-12g

                    Chim yến tự điều hòa thân nhiệt thích nghi với môi trường, Sáng sớm trước khi rời khỏi nhà ở, chim khởi động để cho thân nhiệt tăng rồi mới bay kiếm mồi.Chiều về trước khi bay vào nhà, chim lượn nhiều vòng ở sân tự giảm thân nhiệt.

2. CÁCH PHÂN BIỆT VỚI CHIM ÉN VÀ CHIM YẾN CỎ

            Chim én nhạn sống phổ biến ở các đồng ruộng Việt Nam, lông màu đen, kích thước lớn hơn nhưng đuôi chẻ rất sâu. Chúng bay theo kiểu chớp chớp cánh ngắt quãng bay không liên tục và thường đậu trên cành cây, đọt tre và đặc biệt bay trên dây điện.

          

             Chim yến cỏ có thân hình giống chim yến, cách bay lượn cũng giống chim yến. Đặc điểm dễ nhận dạng là toàn thân màu đen tuyền nhưng trên phần đuôi có mảng trắng tiếng kêu đặc biệt, làm tổ bằng rơm rác nên có tên gọi là yến rác, thường làm tổ trên hiên nhà, hoặc các lam gió bên hông nhà, không có giá trị.

Chim yến cỏ

       

Chim én nhạn

              Rất dễ phân biệt chim yến với chim én và chim yến cỏ là khi dùng âm thanh gọi chim yến về, chỉ có chim yến bay lượn vòng quanh trên khu vực phát ra âm thanh, còn chim én nhạn và yến cỏ không bay đến.

 3. KHẢ NĂNG ĐỊNH VỊ TRONG BÓNG TỐI CỦA CHIM YẾN

           Chim yến phát ra âm thanh gọi là âm dội để dò đường. Âm dội có hai xung liên tiếp, mỗi xung là 1-2 ms.

               Mỗi con chim yến có đỉnh tần số âm thanh khác nhau nên khi nhận được âm dội chim có thể xác đinh âm dội của chính mình. Âm dội gặp vật cản sẽ dội lại để chim “nghe và thấy” được vật cản trước mắt và tránh đi. Trong nhà yến tối thẳm có cả hàng ngàn con, ngàn tổ yến cách nhau vài mm, khi chim bay về chỉ trong vài phút là đã tìm đến tổ chui vào, không va chạm tường, cầu thang, ván ngăn. Mỗi tổ có một cấu trúc riêng biệt do đôi chim tạo ra nên sẽ cho âm dội phản hồi đặc trưng, chỉ có chim làm ra tổ đó mới nhận biết tổ của mình.

           

              Chim yến non chỉ biết phát âm dội khi rời tổ.

4. CHIM YẾN LÀM TỔ, ĐẺ TRỨNG VÀ CHIM NON

            Chim yến 1 năm tuổi trưởng thành kết đôi sinh sản. Chim kết đôi cả đời, cả hai cùng ấp và cùng nuôi con.

             Vào tháng 3 âm lịch mỗi năm là mùa chim yến động dục sinh sản, chim làm tổ xong là bay lượn kêu ríu rít liên tục trong nhiều giờ và khoảng 10 ngày sau là chim đẻ trứng trong tổ.

             Chim làm tổ về đêm vì ngày đi kiếm ăn, tổ do chim đực xây dính vào thành tường hay ván gỗ.

            Đôi chim yến chọn một chỗ thích hợp trên vách tường hay trên tấm ván để xây tổ. Vị trí này được giữ cố định trong suốt cuộc đời của đôi chim nếu không có các biến động môi trường hay người bạn chim bị chết.

            Chim yến xây tổ bằng nước bọt tiết ra từ tuyến bọt nằm dưới lưỡi. Cặp tuyến này phát triển lớn trong thời gian làm tổ, có kích thước cực đại vào tháng 2-3 và thấp nhất vào tháng 8-10 sau đó xẹp xuống bình thường. Nước bọt gặp không khí khô lại sau 2-3 giờ.

           Trong khi đẻ trứng, chim vẫn tiếp tục làm tổ có thể cao thêm 1-2 mm.

           Một đêm chim làm được khoảng 1mm mép tổ với khoảng 0,13-15 gr nước bọt tiết ra.

            Tổ chim làm lần đầu nặng 7-15gr, lần hai nặng 5-10gr và các lần sau thì nhỏ nhẹ dần.

          Chim yến đẻ vào lúc 2-4 giò sáng. Trứng thứ hai đẻ sau trứng thứ nhất 3 ngày và có thể tới ngày thứ 6 nhưng thời gian trúng nở chỉ cách nhau 1,6 ngày tối đa là 4 ngày vì sau khi đẻ lần thứ 2 chim mới ấp. Chỉ có 72,6% số tổ có 2 trứng, 22,1% số tổ có 1 trứng, 6% số tổ không trứng.

Chim yến hàng - yến tổ trắng

         Nhiệt độ ở tổ ấp là 33,5-34⁰C, thời gian ấp là 26-29 ngày. Tỷ lệ trứng nở tự nhiên là 88-89% cho lứa đẻ đầu và 73-74% cho lứa đẻ sau.

        Sau 11 ngày ấp, tim phôi trứng xuất hiện, ngày thứ 15 tim phôi đập mạnh và thấy rõ.

        Ở lứa đẻ lần đầu, chim non rời tổ vào ngày thứ 43 sau khi nở, còn ở lứa thứ hai thì phải 45-47 ngày tuổi khi long cánh sơ cấp thứ 7 mọc hoàn chỉnh và trọng lượng cơ thể chim non là 14,4-14,7gr.

Tổ yến ( yến sào)

5.TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG ĐỐI VỚI CHIM YẾN LÀM TỔ

         Môi trường chung quanh có tác động rất lớn đến đời sống của chim yến.

      - Nhiệt độ ảnh hưởng vùng sinh sống

      Viêt Nam có 2 vùng khí hậu. Miền Bắc (từ vĩ tuyến 17 N trở ra) có mùa Đông lạnh và ẩm không thuận lợi cho chim yến sinh sống, vào cuối mùa Xuân và trong mùa Hè có một số chim yến bay về trú ở nhưng không đủ thời gian để làm tổ vì khí hậu trở lạnh chim phải bay đi, vùng vịnh Hạ Long có một số chim yến trú ở. Miền Nam (Từ vĩ tuyến 17 N trở vào) chỉ có mùa mưa và mùa khô thuận lợi cho chim yến sinh sống nên số lượng có nhiều.

       Năm nào nhiệt độ từ tháng 12 đến tháng 1 xuống thấp dưới 18⁰C thì chim chậm làm tổ.

-          Lượng mưa ảnh hưởng đến sản lượng tổ

Mưa làm các loại thực vật sinh trưởng tốt, cô trùng sinh sống phát triển tăng lượng mồi ăn cho chim. Mồi ăn dồi dào, chim sớm tích lũy năng lượng đầy đủ thành thục sinh sản. Thức ăn đóng vai trò quyết định đến thời điểm sinh sản sớm hay muộn và sản lượng tổ.

-     Gió ảnh hưởng đến tốc độ làm tổ của chim

        

       Tốc độ gió ảnh hưởng đến việc làm tổ

       Gió lớn chim phải bay nhiều và mạnh hơn để bắt mồi vì côn trùng bị gió phân tán, chim dễ bị đói vì năng lượng không bù đắp nên không còn đủ năng lượng để làm tổ.

        Gió cấp 6 trở ên chim yến ngưng làm tổ.

  

       Trong khu vực chim ở bị gió bão mưa lớn, chim tự điều chỉnh thời điểm đi kiếm mồi ăn như đi sớm hơn hay chờ lúc gió bão hay mưa suy yếu và về nơi ở sớm hơn khi thời tiết thuận lợi.

-          Vi khí hậu ảnh hưởng đến chim sinh sống và chất lượng tổ

       Trong nơi ở nếu hàm lượng oxy chỉ có 14-15%, đổ ẩm thấp dưới 60% số chim ở sẽ ít đi và tổ dễ bị rộp chân bị rơi, nếu hàm lượng oxy 19-20% số chim ở  và làm tổ nhiều, độ ẩm cao trên 65% giúp tổ yến dính chắc.

KỸ THUẬT NUÔI CHIM YẾN THÀNH CÔNG-PHẦN 2

Kỹ thuật nuôi chim yến thành công-Phần 1
PHẦN 2

   

   SỐ LƯỢNG CHIM YẾN VÀ  TỔ YẾN Ở VIỆT NAM

1.      XÁC ĐỊNH SỐ LƯỢNG CHIM YẾN VÀ TỔ TẠI VIỆT NAM

Sản lượng yến tăng ở Việt Nam

                   Các nhà Điểu học Việt nam và trên thế giới đã thống kê là ở Việt Nam vào năm 1996 có khoảng 186 con chim yến tổ đen và 750.000 con chim yến tổ trắng trong tổ số các loài chim yến cho tổ ăn được là 22.000.000 con gồm 8.000.000 cn chim yến tổ trắng và 14.000.000 con chim tổ đen sống ở vùng Đông Nam Á.

                    Sản lượng tổ yến khai thác thiên nhiên của Việt Nam vào năm 1996 là 3.658 kg, trong đó Khánh Hòa khoảng hơn 2 tấn còn lại là của Bình Định, Phú Yên, Đà Nẵng, Quảng Nam và các tỉnh khác.

       

        2. SỐ LƯỢNG CHIM YẾN CHẾT MỖI NĂM

             

               Tuổi thọ của chim yến có thể là 10 năm nhưng tuổi thọ trung bình chỉ khoảng 3,3 năm.

                Các nhà Điểu học đã nghiên cứu xác định tỷ lệ tử vong của lứa chim non mới ra đời trong năm đầu là 50%.

                 Các nhà Điểu học đã nghiên cứu trong 10 năm 1982-1992 tại Khánh Hòa và kết luận là tỷ lệ tử vong hàng năm của chim yến ở Việt Nam là 18-22%.

3.TỶ LỆ TĂNG ĐÀN CỦA CHIM YẾN

         Căn cứ vào các số liệu thu thập được trong nhiều năm của chim yến ở Việt Nam, các nhà khoa học dã xác định được các tỷ lệ: tỷ lệ tử vong là 20%/năm, tỷ lệ sinh sản thành công của lứa sau là 60%, mỗi đôi yến cho ra 1,2 con/năm, tỷ lệ tăng số tổ năm sau là 6-8%, tỷ lệ chim yến non trẻ bị chết trong năm đầu là 50%, tỷ lệ tăng đànlà 10,3-13,2% mỗi năm.

         Khi nghiên cứu tỷ lệ chim non chết ở năm đầu tiên, các nhà khoa học đã phát hiện là hầu hết chim non trẻ sau khi rời tổ rất ít và không quay lại nơi chúng sinh ra mà tìm đến nơi ở mới. Nơi ở mới của số chim tăng đàn này có thể là các nhà yến cũ và nhà yến mới xây.

Chim yến

Khu vực phù hợp nuôi yến

4. SỐ LƯỢNG CHIM YẾN CÓ THỂ VÀO Ở TRONG CÁC NHÀ YẾN

          Vào năm 1996, các nhà khoa học đã kết luận tỷ lệ tăng đàn của chim yến Việt Nam là 10,3%-13,2%/ năm, tỷ lệ này thay đổi tùy từng vùng và quản lý bảo dưỡng trứng và chim non.

           Việc quản lý khai thác tổ yến thiên nhiên của các công ty ở Đà Nẵng, Bình Đinh và Khánh Hòa hiện nay tốt và hoàn thiện hơn. Chim yến nuôi trong nhà thì được sự chăm sóc và bảo vệ nên tốc độ tăng đàn có chiều hướng tốt nên cao hơn 10,3%, và vì còn tùy thuộc cân bằng sinh thái-môi trường và các yếu tố khác nên không thể cao hơn 13,2%/ năm.

            Chọn mức tăng đàn là 11,75% và tỷ lệ này không tăng giảm trong suốt thời gian từ năm 1997-2010, số lượng chim yến có thể có ở Việt Namvào năm cuối năm 2010 là 3.349.411 con.

            Căn cứ sản lượng tổ yến khai thác thiên nhiên năm 2010, Khánh Hòa thu 3.120 kg tổ yến và các tỉnh khác khoảng 2.500 kg tăng gần gấp đôi so với năm 1996 nên có thể ước phỏng là có khoảng 1.250.000-1.450.000 con chim yến sống hoang dã trong các hang động, khoảng 1.800.000-2.000.000 con trú ở các nhà yến trong đất liền. Lý do, vào năm 1996 khi các nhà Điểu học xác định số chim yến sống ở Việt Nam là 750.000 con, thời điểm này chim sống trong các nhà bỏ hoang trong đất liền còn rất ít.

           Số chim yến sống ở các nhà yến trong 14 năm (1997-2010) sinh sản và phát triển thành đàn, để đạt được số tối đa là 2.000.000 con phải do nhiều yếu tố tác động lớn của bão lụt, gió lớn, sóng thần, động đất, hạn hán… làm môi trường thiên nhiên bị biến đổi, chim phải rời bỏ các hang động vào đất liền. Các trận cháy rừng lớn ở Indonesia, Malaysia gây khói bụi ô nhiễm nhiều vùng rộng lớn làm chim yến hoang dã ở 2 nước này bay dạt về trú ở Phetchaburi, Chonburi, Hua Hin, Prachuap Khiri Khan, Chumpom, Chanthaburi, Rayong của Thái Lan, vùng cảng Shihanoukville, Koh Kong của Campuchia và các tỉnh phía Nam của Việt Nam.

            Giả định vào cuối năm 2010 số chim yến là 2.000.000 con trú ở 2.000 nhà yến, chia đều bình quân là 1.000 chim yến trú trong một nhà, có thể cho 755 tổ yến/năm gần 6,5 kg/năm.

              Các nhà chuyên môn đã ước định chỉ có 40-45% số nhà yến thành công, khoảng 20-25% nhà yến có thu nhưng ít và có khoảng 30-35% không hiệu quả cả năm chỉ cho vài kg tổ hay chim không về hoặc về nhưng không làm tổ bỏ đi là đúng. Số liệu này tương đối chính xác có thể chấp nhận được.

Sản lượng yến sào ở Malaysia

5.TẠI SAO CÓ CÁC NHÀ YẾN KHAI THÁC KÉM HIỆU QUẢ

         Số phận của khoảng 30% gần 600 nhà yến khai thác không hiệu quả qui lỗi do tốc độ tăng đàn của chim chỉ ó 10,3-13,2%/ năm lên lượng cung chim yến non trẻ không đủ vào các nhà yến bùng phát trong 2 năm 2009 và 2010 là không thỏa đáng vì thực tế là có hơn 96% số nhà này đều có chim về, về ít hay nhiều, về có ở lại hay không và ở lại có làm tổ không.

          Đây là nguyên nhân mang tính kỹ thuật. Chủ đầu tư và các cơ sở dịc vụ kỹ thuật nhà yến biết rõ điều này nên đã trong các hợp đồng được ký kết không thấy ràng buộc số lượng chim yến về ở. Chủ đầu tư và cơ sở kỹ thuật chỉ có thể chắc chắn là chim sẽ về ở nhưng số lượng bao nhiêu và đến khi nào có chim về, vài chục hay vài trăm con thì không ai khẳng định.

          Và trong thời gian đợi chờ, những sai sót được phát hiện, vật tư thiết bị kém chất lượng, ván gỗ bị mối mọt nấm mốc và loa treble bị đứt, vận hành sai, không khí bị ẩm ướt không còn trong lành, chim yến bỏ đi…nhiều chủ các nhà yến này đã lên tiếng “Lộc trời dễ cho mà khó lấy ’’, có người chấp nhận bỏ cuộc chơi cho tháo dỡ cải sữa lại thành nhà ở, nhà kho, một số cho sữa chữa để duy trì.

             Một số nguyên nhân có tính kỹ thuật có thể xảy ra là:

    (1 )  Không điều tra kỹ nên nhà yến xây trong vùng không có hoặc có ít chim sinh sống.

    (2 ) Chim về nhưng môi trường bị biến động liên tục không phù hợp chim bỏ đi.

    (3) Chất lượng vật tư dụng cụ hỗ trợ kỹ thuật không đạt chuẩn hoặc lắp đặt sai, vận hành sau một thời gian bị hỏng hóc phải sữa chữa, bị mạt gỗ chim bỏ đi.

    (4) Vận hành sai gây ra nấm mốc, không khí trong nhà yến bị ô nhiễm chim bỏ đi.

KỸ THUẬT NUÔI CHIM YẾN THÀNH CÔNG - PHẦN 3

         PHẦN BA

  THU HÚT VÀ TĂNG ĐÀN CHIM YẾN VỀ Ở VÀ LÀM TỔ

          Thu hút, dẫn dụ, di đàn…lấy chim từ trên biển trời mênh mông, từ các nơi xa xăm về ở và làm tổ trong nhà các nhà yến mới xây, thật ra là ở hai đặc điếm sinh thái rất bình thường của chim yến là “ trên đường về sau khi kiếm mồi ăn, nghe tiếng đồng loại, chim hay ngộ nhận là nơi ở của mình nên tìm đến” và “các chim non trẻ khi kết đôi không quay lại nơi sinh ra mà tìm đến nơi ở mới”.

         Từ tình cờ phát hiện chim yến về ở làm trong tổ trong các căn nhà bỏ hoang phế, con người tìm ra được đặc điểm này và tổ chức thu lại tiếng chim và phát ra để gọi mời chim yến về. Để chim yến ở lại lâu dài, làm tổ thì phải tạo ra môi trường phù hợp với đặc tính sinh lý của chim, nhiều người gọi đây là kỹ thuật hay công nghệ dẫn dụ, thu hút và di đàn, tăng đàn đưa chim yến về.

        Các nhà nghiên cứu chim yến ở Indonesia, Thái Lan và Việt Nam đều khẳng định “Chim yến vào nơi ở mới là đặc tính sinh học bình thường của các con chim non trẻ, nhận biết có nơi ở mới là đặc tính sinh học binh thường của các con chim non trẻ nhận biết có nơi ở mới là do tiếng kêu của đồng loại. Số lượng chim về sẽ tăng theo thời gian, không có kỹ thuật hay công nghệ dẫn dụ, thu hút và di đàn, tăng đàn mà chỉ có kỹ thuật tạo môi trường phù hợp để giữ chim ở lâu dài và làm tổ”.

    
Tất cả chim yến đều có nơi trú ở, chỉ có chim yến non trẻ khi trưởng thành kết đôi là thay đổi địa chỉ do môi trường đang sống bị biến đổi bất lợi, phải bỏ nơi ở cũ tìm đến nơi có điều kiện môi trường phù hợp.

         Từ năm 1970 đến nay, các yếu tố gây bất lợi môi trường xảy ra nhiều lần ở Indonesia, Thái Lan và Việt Nam đã đưa nhiều đợt chim yến đảo vào đất liền trú ở. Gần đây nhất là các trận động đất, sóng thần và cháy rừng đã đẩy hàng vạn chim yến vào miền Nam Thái Lan, Campuchia, Việt Nam trú ở.

1.NGUYÊN NHÂN TÁC ĐỘNG CHIM YẾN ĐẢO VÀO ĐẤT LIỀN

         Chim yến sống hoang dã trong các hang động tự nhiên ở biển đảo.

         Vào trước các năm 1970, tại các tỉnh Khanh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận và Sài Gòn đã phát hiện có nhiều căn nhà, rạp hát, nhà kho bỏ hoang chim yến về làm tổ. Ở Indonesia và Malaysia cũng vậy.

         Các nhà khoa học đã tìm ra nguyên nhân dẫn đến các nhóm chim yến rời khỏi hang đảo vào nhà do con người xây để ở và làm tổ là nguyên nhân gay bất lợi cho môi trường sinh sống của chim trong hoang dã.

       - Các thảm họa môi trường tự nhiên là bão, lũ lụt, sóng thần, động đất và lở đất

       - Cây hoang dại mọc che lối vào hang gây bất lợi cho chim trú ở.

       - Hạn hán, lụt lội làm môi trường, nguồn côn trùng mồi ăn của chim yến giảm bớt hoặc không còn, chim phải đi xa hơn mới tìm được thức ăn. Vùng tìm kiếm thức ăn thường nằm trong bán kính 25 km, nếu xa hơn chim sẽ tìm nơi ở mới để tìm kiếm thức ăn dễ dàng.

        - Các trận cháy rừng lớn khói bụi làm ô nhiễm và hủy diệt vùng sinh sống và vùng cung cấp mồi ăn cho chim yến.

        - Các khu đô thị, khu nghỉ mát, khu công nghiệp, điện năng, hóa dầu xây dựng mới phá hủy môi trường sống đã đẩy các vùng thức ăn côn trùng của chim là đồng lúa, đồng cỏ, bụi cây ven song ven biển, rừng, bụi rậm và đầm lầy ra xa hơn.

       - Chim tăng đàn từ nhiều nơi đến sống làm nơi ở trở nên đông đúc nhiều chim, số chim nhỏ tìm chỗ ở khó khăn nên đi tìm nơi khác.

       - Các con chim trẻ không tìm được chỗ làm tổ vì có các con chim ở trước chiếm nên phải tìm đến nơi khác.

       - Xuất hiện nhiều địch hại chuột, rắn, đại bàng, cú, cáo và con người vào lấy tổ làm đời sống chim bị xáo trộn hoặc có nguy cơ bị sát hại nên chim buộc phải rời bỏ.

       - Gặp các yếu tố bất lợi, chim yến phải tìm đến các vùng sống mới, trong khi đi bị gió lớn đẩy vào đất liền gặp các ngôi nhà hoang phế yên tĩnh có điều kiện thích họp là chim vào tú ở. Các con chim trẻ đi nhiều hơn.

       - Lớp chim đảo này vào, các năm sau gặp các trận bão mới hay môi trường bị biến đổi tiếp tục đẩy lớp chim đảo mới vào đất liền trú ở và tăng đàn phát triển. Nhiều năm thành các quần thể lớn sinh sống ở nhiều vùng vên biển, ven sông, ven đầm lầy ao hồ lớn và các vùng có nguồn thức ăn dồi dào.

 2.CÁC TRƯỜNG HỢP CHIM VÀO NƠI Ở MỚI

       

        Khởi đầu ở Indonesia, khi nắm được đặc điểm của chim yến “sau khi kiếm ăn, trên đường về nghe tiếng đồng loại là chim ngộ nhận bay tìm đến” nên đã thu tiếng chim yến kêu. Vào buổi chiều, họ phát tiếng chim yến kêu, một số chim non trẻ nghe tiếng kêu lầm tưởng bay vào. Các điều kiện nên trong nhà yến phù hợp nên ở luôn, có nhiều nhà chim yến vào nhưng thấy không phù hợp nên bỏ đi.

        Ngoài số chim non trẻ, còn có các chim yến khác tìm đến các nơi ở mới.

-          Các con chim bị biến động sinh lý không làm tổ vào mùa sinh sản chung mà sinh sản rải rác trong năm. Số chim này có thể tìm đến nơi ở mới vào bất kỳ thời gian nào.

-          Trong nhà yến quá đông đúc không còn chỗ nên cả chim trẻ và chim lớn phải ra đi vì chỗ làm tổ cũ bị chiếm.

-          Thời tiết xấu bão lụt, mưa to, gió lớn làm các con chim trẻ và chim lớn không thể tìm về nơi ở cũ phải đi nơi khác.

-          Môi trường sống bị phá vỡ do không khí ô nhiễm, mạt gỗ xâm hại, nấm mốc phát sinh, nhà yến phải sữa chữa hay bị phá bỏ, chim phải đi tìm nơi ở mới.

-          Trong mùa sinh sản, chim mới làm tổ nhưng chưa đẻ mà tổ bị lấy nên phải tìm nơi khác.

-          Như vậy để có chim yến về nơi ở mới thì sẽ có một số chim ở nhà yến khác bị mất đi hoặc từ các hang động ở biển khơi bị gió đẩy bay trôi dạt vào.

3. YÊU CẦU MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA CHIM YẾN

         Yếu cầu được sống của chim yến rất đơn giản là nơi trú ở hơi tối có không khí mát và trong lành, gần vùng có nước để chơi đùa, gần vùng có côn trùng để kiếm ăn. Muốn hưởng lợi từ chim yến là phải tạo ra nơi có môi trường sống phù hợp và ổn định để chim yến ở lâu dài.

        Các nhà khoa học đã nghiên cứu và xác định môi trường phù hợp cho chim yến sống lâu dài là nơi tối lờ mờ có độ sáng ít nhất là 0,02 lux độ ẩm 65-80%, nhiệt độ 27-29%C, hàm lượng oxy 19-20%, không khí trong lành không bị nhiễm khí độc, không bị nấm mốc và mối mọt côn trùng địch hại xâm phạm. Tốt nhất là vùng cách xa bờ biển trên 5-10 km.

 4. VẬT LIỆU ĐỂ CHIM YẾN GẮN TỔ

        Tổ chim yến làm từ nước bọt rất dính, nên gắn được trên tường, bê tông, đá, gỗ.

        Các nhà khoa học đã kết luận chim yến thích gắn tổ trên các tấm ván vì bám vào gỗ dễ hơn là bám tường đá. Nhà yến nào có nhiều tấm ván thì chim gắn nhiều tổ và ngược lại chỉ có vài tấm ván thì tổ ít.

        Ván là gỗ tạp rẻ tiền có xớ mềm, nhám được xử lý theo công nghệ ngâm rửa, tẩm và sấy khô, đạt chất lượng không mùi, khó hư mực, khó bị côn trùng phá hủy, giữ ẩm tốt, nhẹ để dễ gắn lên trần, dễ cưa cắt, đóng vững chắc, chim thấy an toàn để xây tổ.

        Ván ngăn được ánh nắng mặt trời, tạo bóng tối lờ mờ phù hợp với đặc tính của chim sống trong hang động khi sinh sản.

        Chim làm tổ dễ dàng, không bị mệt mỏi vì chân và cơ bắp không phải hoạt động nhiều khi chim treo mình làm tổ. Nước bọt được hấp thu khô nhanh thì tổ được xong sớm. Nền tổ dày cứng sẽ giữ tổ,trứng và chim non được chắc chắn.

THANH LÀM TỔ BẰNG GỖ BẠCH TÙNG

   5. MỘT SỐ NGUYÊN TẮC ĐỂ CHIM YẾN VỀ Ở VÀ LÀM TỔ

     Nằm ở vùng khí hậu nhiệt đới, các vùng ven biển của Việt Nam có rừng ngập mặn, vào trong đất liền có nhiều mặt nước sông hồ đầm lầy lớn, đồng lúa, vườn cây ăn trái và rừng cây bụi thấp thuận lợi cho nhiều loài côn trùng sinh sôi phát triển làm nguồn mồi ăn cho chim yến nên từ Đà Nẵng đến Hà Tiên Rạch Giá, Cà Mau và các hải đảo có chim yến sinh sống.

      Vào cuối năm 2011, ở Việt Nam đã có hơn 3.000 nhà yến.

      Ở TP. Hồ Chí Minh, vùng Cần Giờ rừng sinh quyển ngâp mặn và các vùng ở các quận 2, 7, 8, 9, Nhà Bè, Củ Chi, Bình Thạnh có hơn 500 nhà yến, trở thành trung tâm nuôi yến lớn nhất nước  ước phỏng với hơn 280.000m² sàn nuôi.

     Chung quanh các hồ Dầu tiếng, hồ Phước Hòa, hồ Trị An, hồ Thác Mơ, hồ Xuyên Mộc của các tỉnh Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phước, Đòng Nai và Bà Rịa-Vũng Tàu, ở các vùng ven sông Tiền và sông Hậu của các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Bạc Liêu, Cà Mau,Rạch Giá có hơn 950 nhà yến, diện tích sản nuôi ước phỏng trên 350.000m².

KHU VỰC CHIM YẾN SINH SỐNG PHỔ BIẾN

     Dọc theo theo ven biển từ các tỉnh Quảng Nam, Đà nẵng, Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thuận, và Bình Thuận có gần 900 nhà yến, diện tích sản nuôi khoảng 190.000m².

     Qui mô các nhà yến ở TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam lớn diện tích trần nuôi rộng 250-600m², đặc biệt có nhiều nhà qui mô rất lớn 800-1.000m². Qui mô các nhà yến ở Miền Trung nhỏ dưới 250 m²  và có hơn 50% nhà yến diện tích nhỏ từ 50-100m².

5.1. ĐỊA ĐIỂM

    Trong thực tế có nhiều vùng không có hoặc có rất ít chim yến hoạt động. Ở TP. Hồ Chí Minh có vùng Lê Minh Xuân, An Hạ, Nhị Xuân, ở Đồng Nai có vùng Nam Cát Tiên  mặc dù các vùng này nằm gần vùng có chim lưu trú với số lượng lớn như ở Cần Giờ, ở Long Khánh.

   Vùng Quới Thạnh, Phước An của Nhơn Trạch cách vùng An Hòa, Tam Thôn Hiệp Cần Giờ TP. Hồ Chí Minh con sông Lòng Tàu và Đồng Tranh là vùng có nhiều chim yến trên đường đi kiếm ăn bay ngang nhưng ở các vùng khác của Nhơn Trạch và Long Thành thì có rất ít. Việc chọn địa điểm xây nhà yến phải được khảo sát cẩn thận.

   Địa điểm xây nhà yến chọn tốt nhất là trong khu vực đang có nhiều nhà nuôi chim yến vì là vùng chim yến đang hoạt động, hội đủ các yếu tố là gần nhiều vùng rừng cây bụi thấp, đồng lúa, mặt nước sông rạch lớn và không xa quá 20 km vùng chim kiếm mồi.

   Ở các vùng mới chưa có nhà nuôi chim yến, chọn địa điểm phải xác định là vùng đang có chim hoạt động, các nhà kỹ thuật thường xác định các yếu tố là có gần vùng rừng cây bụi thấp, đồng lúa, mặt nước sông rạch lớn và không xa quá 20-25 km vùng chim kiếm mồi trước rồi mới xác định vùng có chim hoạt động.

   Để xác định có chim yến, nên từ 9,30-10,30 h sáng và 4-6 h chiều dùng máy phát tiếng chim yến kêu, sau 20-30 phút chim nghe tiếng đồng loại sẽ bay về lượn chung quanh trên loa phát.

  Chim yến bay đến và bay đi luôn là ở đây không phải vùng sống hoạt động của chim yến hay là chim yến đảo đang bay tìm mồi ăn ở trong đất liền trên đường bay về hang.

5.2. CÁC NGUYÊN TẮC XỬ LÝ ĐỂ MÔI TRƯỜNG NHÀ YẾN PHÙ HỢP

5.2.1. Thiết Kế Nhà Yến

 

MÔ HÌNH NHÀ YẾN 3D

      Thu thập các dữ liệu gồm: Xác định số lượng chim có trong vùng, xác định hướng bay và đường chim bay dạo, các chi tiêu môi trường và khí hậu địa phương (nhiệt độ, lượng mưa, hướng và tốc độ gió), căn cứ các dữ liệu này để thiết kế các chi tiết của nhà yến: cao hay thấp bao nhiêu tầng, vị trí và kích thước lỗ ra-vào, lỗ thông tầng, lỗ thông phòng, ngăn phòng…để tạo môi trường nhà yến phù hợp cho chim yến sống trong điều kiện môi tường tại chỗ.

5.2.2.NHIỆT ĐỘ NHÀ NUÔI CHIM YẾN

        Chim yến sống trong môi trường có nhiệt độ 27-29⁰C, nếu nhiệt độ trên 32⁰C hay dưới 24⁰C chim yến sẽ bỏ đi.

       Phần lớn các vùng có chim yến hoạt động thường có số giờ trong năm chịu ảnh hưởng của nhiệt độ cao trên 37⁰C cần được can thiệp xử lý.

Dẫn giải	Số giờ trong năm (nhiệt độ trên 370C)
TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai	360-380
Tây Ninh, Bình Phước	420-460
Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Bạc Liêu, Cà Mau, Rạch Giá	320-360
Bà Rịa – Vũng tàu	290-320
Quảng Nam, Đà nẵng, Quảng Ngãi, Phú Yên	560-600
Khánh Hòa	450-500
Ninh Thuận	650-700
Bình Thuận	380-420
Đảo Long Sơn, Bà Rịa -  Vũng Tàu	240-260

    Để giải quyết nhiệt độ được ổn định và duy trì ở 27-29⁰C, trong nhà yến phải có hệ thống thông gió và hồ nước. Hệ thống này tự vận hành luôn duy trì nhiệt độ trong nhà yến thấp hơn nhiệt độ ngoài trời 3-7⁰C.

    Khi nhiệt độ trên 37⁰C không thể tự vận hành nhiệt độ về ở mức chuẩn được thì phải dung đến hệ thống phun nước hơi sương can thiệp để đưa nhiệt độ xuống.

   Một số ít vùng có khí hậu mát dưới 26⁰C để nâng nhiệt độ lên 27-29⁰C thì ó thể dung máy sưởi nước nóng hoặc hơi nóng dẫn đi trong ống thép bố trí đi trong nhà yến để nâng nhiệt độ lên.

   Khu Du Lịch Sinh Thái Du Sơn, Long Sơn, Vũng Tàu ở nhiệt độ cao 30-50m, trong năm có hơn 5.800-6.200 giờ có nhiệt độ bình quân thấp dưới 26⁰C và 1.800-2.100 giờ nhiệt độ ở 27-36⁰C và 240-260 giờ nhiệt độ trên 37⁰C nên vẫn phải có hệ thống thông gió và hồ nước.

5.2.3. Độ Ẩm Nhà nuôi chim yến

    Độ ẩm thích hợp cho nhu cầu sinh lý của chim yến là 65-70% vào mùa sinh sản, độ ẩm phải tăng lên trên 70% để vật liệu mà chim yến gắn tổ lên nhờ hơi nước giữ được nền tổ không bị rộp chân.

   Trong thiên nhiên hoang dã chim yến làm tổ trên vách đá để nền tổ không bị rộp rớt tổ cầ độ ẩm 85-90%, tron nhà yến ở Indobesia sử dụng gỗ giá tị làm tấm ván đóng trần vì gỗ có thớ gỗ săn chắc khó thấm nước nên cần độ ẩm cao 85-90% để tổ yến gắn được không bị rộp chân.

   Gỗ giá trị rất khan hiếm nên các nhà nuôi chim yến không sử dụng mà sử dụng ván gỗ tạp rẻ tiền, ở độ ẩm 75-80%, các tấm ván này vì không được xử lý ngâm tẩm nên dễ bị mọt gỗ và nấm mốc phá hoại.

   Độ ẩm và nhiệt độ có môi trường tương quan tăng giảm nghịch chiều.

  Trong vùng nhiệt độ thấp dưới 26⁰C, khi nâng nhiệt độ trong nhà yến đạt chuẩn 28⁰C thì nên chấp nhận độ ẩm thực tế đang có dù độ ẩm chỉ là 60%, nếu đưa độ ẩm lên 70% thì nhiệt độ sẽ hạ xuống dưới 28⁰C.

  Trong vùng nhiệt độ cao trên 27⁰C, khi kéo nhiệt độ xuống chuẩn 28⁰C nếu cần nâng độ ẩm lên trên 85-90% thì cứ nâng nhưng lưu ý là không được làm không khí ẩm thấp nấm mốc phát triển chim bỏ đi.

  Nên vận hành môi trường nhà yến theo chỉ tiêu nhiệt độ và luôn giữ ẩm độ ở 65-70% là phù hợp. Trong mùa chim sinh sản thì nâng lên 70-80% tốt nhất.

  Không cần thiết phải đưa đô ẩm lên tới 80-95%. Các chủ nhà yến ở Thái Lan và Indonesia cho rằng không cần thiết phải đưa độ ẩm lên 80-95% vì tấm ván trần sử dụng là gỗ SWO-2 hay gỗ tạp có tính hút ẩm và giữ ẩm tốt, độ ẩm 70-75% là giúp giữ tổ yến gắn được vào tấm ván không bị rộp chân. Độ ẩm này tốt cho chim yến trong mùa sinh sản vì trùng vào mùa mưa là mùa độ ẩm trong không khí cao nhưng rất dễ bi nấm mốc xâm nhập.

    Ở Việt Nam, chim yến làm tổ trong mùa mưa, các nhà yến không dùng gỗ giá trị mà dùng ván tạp chỉ sấy (không ngâm tẩm trừ mối mọt nên rất dễ bị nấm mốc).

    Trong năm 2010, ở Bạc Liêu, mưa nhiều độ ẩm cao. Nhà yến vận hành với độ ẩm 85-95% nhiều tấm ván trần bị nấm mốc phá hoại, ở Đồng Xoài thì mạt gỗ sinh sôi tràn lan cắn phá chim làm tổ, kết quả chim bỏ đi.

5.2.4. KHÔNG KHÍ TRONG LÀNH

       Phân chim có màu nâu đen, khi mới thải ra có màu nâu đen có pha vài vệt trắng, Do còn cánh, vỏ và thân côn trùng chưa tiêu hóa hết nên chứa nhiều protein, các khoáng dưỡng chất, Ca/P và chitin, nên có mùi đặc biệt. Phân chim tiếp tục phân hủy nên phát sinh nhiều khí thải độc CO₂, NO₂, NO₃, CH₄, H₂S và NH₃ bay quanh quẩn trong nhà yến. Hàm lượng các khí thải độc này cao sẽ gây nguy cơ ngạt thở và tê liệt thần kinh nếu hít phải.

    Chim yến rất mẫn cảm với các loại khí thải độc, chỉ hàm lượng thấp cũng bị sốc và chết nên bỏ đi ngay nếu hàm lượng vượt quá 0,01%.

   Chim yến ở lâu dài khi không khí trong nhà yến được trong lành.

   Các chủ nhà yến có xu hướng để phân chim trong một thời gian khá dài 12-16 tháng để tạo thêm mùi tự nhiên thu hút chim nhưng làm các khí độc tích tụ nhiều.

5.2.5.ÁNH SÁNG

      Đặc điểm của các loài chim sống trong hang động là cần chỗ tối để giấu tổ, bảo vệ bản thân và các chim non khỏi kẻ thù.

     Nhờ đặc điểm nhà yến  tối lờ mờ hạn chế được các loài chim khác như én nhạn, yến cỏ, se sẻ, bồ câu và nhiều loài chim dữ như chim cú, cắt, đại bang, két…không dám ào nơi trú ở của chim yến, tối thăm thẳm.

    Nguồn ánh sáng chiếu vào nhà yến chỉ có ở hai nơi lỗ ra-vào và lỗ thông gió, phải hạn chế nguồn ánh sáng chiếu và phản chiếu vào.

KỸ THUẬT NUÔI CHIM YẾN THÀNH CÔNG - PHẦN 1
KỸ THUẬT NUÔI CHIM YẾN THÀNH CÔNG - PHẦN 2
KỸ THUẬT NUÔI CHIM YẾN THÀNH CÔNG - PHẦN 3
KỸ THUẬT NUÔI CHIM YẾN THÀNH CÔNG - PHẦN 4

KỸ THUẬT NUÔI CHIM YẾN THÀNH CÔNG PHẦN 5 VÀ PHẦN CUỐI

PHẦN NĂM

TRÁCH NHIỆM KỸ THUẬT NHÀ YẾN & TẠO MÙI, TẠO MÔI TRƯỜNG

1.TRÁCH NHIỆM KỸ THUẬT NHÀ YẾN

   Vai trò của cơ sở dịch vụ kỹ thuật nhà yến gắn kết gần như xuyên suốt từ khi chủ đầu tư tìm gặp. Tư vấn, khảo sát, góp ý thiết kế, chỉnh sữa kỹ thuật trong thi công và cung cấp dịch vụ, lắp đặt các vật tư, trang thiết bị, xử lý môi trường đến khi nhà yến đi vào hoạt động, chim yến về ở đến khi có tổ. Thời gian nhiều hơn 12 tháng, chắc chắn có nhiều lần tranh cãi, sữa chữa thiết bị hỏng hóc cho đến khi chủ đầu tư vui vẻ với số chim yến về ở làm tổ.

Lắp kỹ thuật nhà nuôi chim yến

   Cơ sở dịch vụ kỹ thuật trong nước ký hợp đồng với đơn giá là 800.000 đ/m² trần, với trách nhiệm cung cấp vật tư, trang thiết bị, thi công lắp đặt, xử lý tạo mùi, môi tường để chim về ở và làm tổ. Hợp đồng không thấy ghi thời gian chim về ở và sản lượng tổ.

   Cơ sở dịch vụ kỹ thuật nước ngoài phần lớn là Malaysia thì kỳ hợp đồng với đơn giá là 100 USD/m² nay giảm xuống còn 55 USD/ m², nội dung cũng vậy nhưng hợp đồng có ghi cam kết là sau 12 tháng sản lượng tổ yến bình quân là 1-2 kg/tháng và đặt cược bằng 20-30% giá trị hợp đồng để lại.

   Vật tư, trang thiết bị kỹ thuật như nhau vì cùng nhập từ Malaysia, Indonesia về, ván thì dùng gỗ sến trắng Meranti hay các loại gỗ tạp giá 14,5 triệu/m², không dùng gỗ ván SWO-2. Chỉ có khác là khi nhà yến hoạt động được vài tháng, dịch vụ trong nước có địa chỉ để tìm đến, còn dịch vụ nước ngoài Malaysia như “chim trời” không có địa chỉ ở Việt Nam. Có nhà yến có vài chục hay trăm con chim yến về, sản lượng tổ yến là “Lộc trời dễ cho mà khó lấy” sau 12 tháng cũng chỉ vài trăm gram/tháng.

    Dịch vụ kỹ thuật Malaysia đã nhập đủ vốn và lãi khi nhà yến đã lắp đặt xong phần kỹ thuật.

    Trong hợp đồng không ghi rõ qui cách và chất lượng vật tư trang thiết bị và qui trình lắp đặt nên nhiều nhà yến khi đưa vào hoạt động, chỉ sau 5-6 tháng là đã bị hỏng hóc loa, béc phun bị nghẹt, ván gắn trần bị lung lay, mạt gỗ và nấm mốc xuất hiện xua đuổi chim yến đi nơi khác.

1. XỬ LÝ KHỬ MÙI CHO NHÀ NUÔI YẾN MỚI

   Mùi xi măng, mùi gạch của nhà yến mới là mùi tổng hợp các chất có kiềm tính cao pH>9, nước thấm từ các chất này có thể gây chết cá, gia súc và chim. Các mùi này phải trong một thời gian 3-5 tháng mới hết. Không tẩy mùi nhà mới thì không tạo gây mùi chim yến được.

  Thực hiện khử mùi bằng cách phun các dung dịch có tính acid pH<5 để trung hòa làm hết mùi nhà mới, làm từ chuồng cu xuống tầng trệt, trong và ngoài nhà yến, nếu có điều kiện nên rửa phần hở của 2 tường.

   Dung dịch khử mùi có thể là trái thơm, me, khế…xay ép luôn vỏ, lược bỏ xác, cho thêm nước phun xịt lên tất cả kết cấu trong nhà. Sau 5-6 giờ rửa lại bằng nước sạch và làm 3-4 lần trong thời gian 2-3 ngày.

   Có thể dùng các acid hữu cơ như acid acetic, acid citric hay dấm ăn pha loãng để khử mùi nhà mới. Dấm ăn nên nấu chín để diệt hết vi khuẩn lên men dấm. Khi sử dụng pha loãng với nồng độ 2-2,5%.

  Sau khi rửa khử mùi xong là phải dùng nước sạch xịt rửa lại để tường, mái, trần và các kết cấu trong nhà yến trở nên trung tính pH= 6,7-7,2, mới hết mùi nhà mới.

THIẾT BỊ HỖ TRỢ NHÀ NUÔI CHIM YẾN

3.LẮP ĐẶT VẬT TƯ, TRANG THIẾT BỊ TRONG NHÀ NUÔI YẾN

   Tổ chức lắp đặt vật tư, trang thiết bị nhà yến.

   Đầu tiên là gắn các tấm ván ngang, dọc dưới trần, ván phân chia phòng giả, sau đó gắn các loa chép vào trong các góc các tấm ván rồi đến các loa dẫn và loa phóng, đi đường ống, béc phun nước hơi sương trong và ngoài nhà yến, gắn nhiệt ẩm kế và ánh sáng kế cho các phòng.

   Máy phun nước và các thiết bị điều hành đặt trong phòng kỹ thuật nhà nuôi yến.

LẮP THANH GỖ VÀ LOA CHO NHÀ NUÔI CHIM YẾN

KỸ THUẬT LẮP THANH GỖ CHO YẾN LÀM TỔ

4.VẬN HÀNH THỬ KIỂM TRA MÔI TRƯỜNG NHÀ NUÔI YẾN

4.1. Vận hành bình thường

    Cho nước vào các hồ chứa nước và kiểm tra các lỗ thông thoáng.

    Đóng cửa nhà yến, theo dõi kiểm tra nhiệt độ, ẩm độ trong và ngoài nhà yến mỗi lần cách nhau 2-3 giờ liên tục trong 2-3 ngày, lấy các thông số bình quân trong ngày và đêm.

   Hệ thống thông gió và hồ nước tự vận hành hoạt   động tốt là nhiệt độ trong nhà yến phải thấp hơn nhiệt độ ngoài trời 3-5⁰C vào ban ngày và 2-3⁰C vào ban đêm. Duy trì nhiệt độ 27-29⁰C và độ ẩm 65-75% là môi trường được vận hành tự nhiên phù hợp với đặc điểm sinh lý của chim khi ở trong nhà.

   Hệ thống thông gió và hồ nước tự vận hành có thể đạt được hiệu quả tốt khoảng 7.200-7.900 giờ trong năm mà không dùng đến trợ giúp của hệ thống phun nước hơi sương và phun nước trên mái nhà.

4.2.Vận hành có sự trợ giúp của hệ thống phun nước hơi sương cho nhà nuôi yến

   Phần lớn các vùng chim yến hoạt động, trong năm có khoảng 450-600 giờ nhiệt độ nóng trên 37⁰C, phải sử dụng hệ thống phun nước hơi sương trong và phun nước trên mái nhà để đưa nhiệt độ về chuẩn 27-29⁰C.

  Khoảng 1/3 số giờ này là trong mùa sinh sản của chim yến cũng là mùa mưa nên ẩm độ trong nhà yến và bên ngoài luôn cao trên 65-70%, nếu mưa liên tục nhiều ngày có thể lên trên 80%.

  Khi dùng hệ thống phun nước hơi sương để đưa nhiệt độ về chuẩn 27-29⁰C thì ẩm độ sẽ tăng lên trên 75%, trong nhà yến sử dụng các tấm ván trần từ các loại gỗ tạp như bạch tùng, dái ngựa hay sến trắng (Meranti) thì tốt cho chim yến làm nền tổ gắn vào ván.

   Vận hành hệ thống phun nước trong nhà và phun nước trên mái nhà để nhiệt độ và ẩm độ phù hợp môi trường chim yến sống nên lập trình trên sự biến động của hai chỉ tiêu này, phải sử dụng Thermostat và Hydro-control.

    Hầu hết các nhà yến hiện nay vận hành tự động bằng Timer cứ đến giờ là hệ thống phun nước hơi sương và phun nước mái hoạt động, chạy đủ giờ tắt, dẫn đến nguy cơ độ ẩm tăng vượt hơn ngưỡng yêu cầu và nhiệt độ bị hạ thấp dưới 27⁰C gây hiệu ứng làm hư môi trường sống của chim yến.

   Nên vận hành tự động máy phun nước hơi sương trong và ngoài nhà yến bằng Thermostat, chỉnh vị trí trên Thermostat ở nhiệt độ 29⁰C, khi nhiệt độ trong nhà yến lên trên 29⁰C thì máy phun nước tự hoạt động phun nước hơi sương làm giảm nhiệt độ trong nhà yến trở lại 29⁰C là máy ngưng phun.

   Không tìm được Thermostat và Hydro-control (Hydrotat) để vận hành tự động điều hòa nhiệt độ và ẩm độ thì để con người tự vận hành. Hiện nay ở Indonesia và Malaysia có 40% nhà yến vận hành thủ công khi sử dụng máy phun nước hơi sương.

  Ở đảo Long Sơn Vũng Tàu, mỗi năm chỉ có 240-260 giờ là nhiệt độ trên 37⁰C nhưng không vượt quá 40⁰C nên phải cần đến vận hành máy phun nước hơi sương và phun nước trên mái nhà cho nhà nuôi yến.

 

THIẾT BỊ KIỂM SOÁT NHIỆT ĐÔ - ĐỘ ẪM NHÀ NUÔI YẾN TỰ ĐỘNG

THỨC ĂN NGOÀI THIÊN NHIÊN CỦA CHIM YẾN

TỔ YẾN ĐƯỢC CHẾ BIẾN THÀNH NHIỀU THỰC PHẨM CHÚC NĂNG

HÓA CHẤT HỖ TRỢ DẪN DỤ CHIM YẾN VÀO NHÀ

THIẾT BỊ HỖ TRỢ NHÀ NUÔI YẾN

THIẾT BỊ ÂM THANH DẪN DỤ CHIM YẾN VÀO NHÀ

5.LÀM KHÔ NHÀ NUÔI YẾN

    Vận hành thử trong 2-3 ngày, nếu đạt các chỉ tiêu về môi trường phù hợp với đời sống sinh lý chim yến thì không cần phải chỉnh sửa. Nhà yến được coi như đã sẵn sang cho việc gọi mời chim yến về ở, làm tổ.

   Cho xả bỏ nước trong các hồ chứa, làm vệ sinh tường, trần, các kết cấu vật dụng, có trong nhà yến. Bịt kín lỗ ra-vào, các lỗ thông gió, các lỗ khác và cửa trong nhà yến, thổi hơi nóng vào trong nhà yến để làm khô tường, mái, trần và các kết cấu khác trong nhà.

   Rửa sạch và hong càng khô các kết cấu trong nhà nuôi yến thì cơ bản đã tẩy diệt được các mần nấm mốc không còn lưu trú và khi phun và rải hóa chất tạo mùi sẽ thấm sâu trong các khe, lỗ mao dẫn của hồ tô tường, trần nhà và các kết cấu khác, mùi sẽ giữ được lâu hơn, tiết kiệm chi phí.

   Nếu có điều kiện, trước khi sấy nên dùng các hóa chất như BKC, Iodine để xử lý diệt khuẩn thêm 1-2 ngày.

   Công đoạn này rất đơn giản nhưng ít được các cơ sở dịch vụ kỹ thuật quan tâm thực hiện.

NHÀ YẾN SAU KHI HOÀN THÀNH PHẦN THÔ PHẢI KHÔ RÁO

6.PHUN VÀ RẢI HÓA CHẤT TẠO MÙI THU HÚT CHIM YẾN

   Hiệu quả tạo mùi tùy thuộc ở khử hết mùi nhà yến mới và các kết cấu cần tạo mùi có đủ khô để chất tạo mùi thấm sâu vào trong các lỗ nhỏ liti trong tường, trong sàn nhà.

6.1. Phân chim yến

  Phân chim yến có màu đen và bủn mịn, có mùi đặc trưng nồng hăng hắc khí CH₄, H₂S và NH₃ có hàm lượng cao trong hỗn hợp các khí thải độc CO₂, NO₂, NO₃, CH₄, H₂S và NH₃ vì trong phân còn xác côn trùng tiếp tục phân hủy.

  Đây là mùi đặc trưng tự nhiên không thể thay thế được, làm cho nhà yến mới giống như nhà yến cũ lâu đời, là dấu hiểu cho các chim mới về biết đây là nơi dành cho chim yến ở, hoàn toàn yên tâm trú ở sinh sống lâu dài.

  Nên dùng phân mới, khô, không bị ẩm mốc không bị mất mùi và được đóng bao PE+PP dự trữ bảo quản tốt.

   Phân chim yến được cho vào nước quét lên tường, góc tường và một số chỗ ở trên trần.

   Có thể dùng 20-25 kg phân chim yến cho 100 m² diện tích nhà.

   Cần lưu ý là có nhiều nhà yến đã dùng tro bếp hay vôi đổ lên phân chim yến làm mất mùi phân chim yến nên không sử dụng được.

 

PHÂN DÙNG TẠO MÙI NHÀ YẾN

PHÂN CHIM YẾN DÙNG TẠO MÙI NHÀ YẾN MỚI XÂY

6.2. Bột mùi, bột trải sàn KW-3

  Bột được chế biến từ phân chim yến với Zeolite nguồn gốc núi lửa có tác dụng hút giữ mùi rất cao nên khi trải xuống sàn nhà sẽ phát mùi chim lâu dài và có tác dụng như phân chim yến tạo cảm giác an toàn cho chim vào nhà mới.

  Zeolite là các hạt khoáng núi lửa có các đường rỗng cực nhỏ có khả năng hút mùi, hút nước và phong thích từ từ khi sử dụng.

  Loại bột này có nhiều ở Indonesia, các cơ sở sử dụng trộn phân chim yến với Zeolite theo hàm lượng thích hợp.

  Có thể dùng 20-25 ky cho 100m² diện tích san nhà.

 Không cho nước nhiểu vào và không rải vào các hồ chứa nước.

6.3. Dung dịch dậy mùi PW dành cho nhà nuôi yến

  Có 3 loại dung dịch PW là PW Cair, PW Supper và PW Concentrate tùy theo độ đậm đặc giữ mùi lâu hay mau.

  Dung dịch tạo mùi này có tác dụng như phân chim yến, bột KW 3.

  Dùng 1 lít PW phun cho diện tích nhà rộng 32 m², phải phun thấp hơn các tấm ván 50-70 cm, phun gần làm các tấm ván bị ẩm, nấm mốc phát triển.

  Chất PW bốc hơi dậy mùi nhanh nên phun vào trước giờ chim về 1,30-2 giờ khoảng từ 1-3 giờ chiều.

  Sau khi phun lần đầu, cứ 1-2 tuần phun lại một lần cho đến khi có nhiều chim yến về ở, sau đó 2-3 tháng phun một lần, khi chim làm tổ thì thôi.

  Ngoài ra còn có bột mùi, dung dịch nước rửa chế biến tổ yến cũng dùng để tạo mùi chim yến.

  Các cơ sở dịch vụ kỹ thuật Việt Nam có nhiều kinh nghiệm trong việc sử dụng chất tạo mùi dung dịch PW, bột KW3, nước rửa chế biến tổ yến và phân chim yến nên đã có các công thức tạo mùi nhưng phân chim yến vẫn là chất tạo mùi chim yến căn bản không thể thiếu được.

6.4. Các dung dịch phòng trị nấm mốc và làm sạch không khí

  Một số cơ sở dịch vụ kỹ thuật sử dụng các hợp chất CPM-10, PL và Chitosan 5% để phòng trị nấm mốc xâm nhập và làm sạch không khí trong nhà yến. Hợp chất CPM-10 và Chitosan 5% là các chất hữu cơ được phép sử dụng trong thực phẩm không gây độc cho người và các sinh vật, có tác dụng ức chế không cho các vi nấm, nấm mốc và vi khuẩn có hại xâm nhập phá hoạt môi trường trong nhà yến. Hai hợp chất này có thể sử dụng để bảo dưỡng nhà yến ngay trong thời kỳ chim yến đang làm tổ, ấp trứng, mớm thức ăn cho chim non, có tác dụng tốt giúp giữ mùi chim trong nhà lâu dài hơn.

PHẦN 6

 THỜI ĐIỂM NÊN XÂY NHÀ YẾN, THU HOẠCH TỔ YẾN

1. THỜI ĐIỂM NÊN XÂY NHÀ YẾN

         Ở Việt Nam, mùa sinh sản của chim yến là vào đầu mùa và kéo dài đến hết mùa mưa, thời gian còn lại chỉ có một số cá thể sinh sản do bị biến đổi sinh lý.

        Trong mùa sinh sản có hai lần chim yến làm tổ đạt đỉnh điểm cao nhất là vào tháng 3 và tháng 10 âm lịch, chu kỳ kéo dài hai tháng. Nhà yến mới cần được hoàn thành ít nhất hai tháng trước tháng 3 hoặc trước tháng 10 âm lịch vì đây là thời gian có nhiều con chim non trẻ thế hệ mới tìm kiếm bạn tình kết đôi và tìm nơi ở mới để làm tổ.

      Nơi ở mới của chim yến non trẻ không phải nơi sinh ra chúng mà là nhà yến khác, không phân biệt là yến cũ hay mới xây.

     Các nhà yến cũ có hấp lực mạnh hơn các nhà yến mới vì môi trường trong nhà yến đã được vận hành ổn định phù hợp với sinh lý của chim yến.

2. NHỮNG TRƯỜNG HỢP CHIM YẾN VÀO NƠI Ở MỚI

  2.1. Trong mùa sinh sản, chim yến non trẻ tìm đến

  Nhà yến mới hoạt động vào tháng 1-2 và vào tháng 8-9 âm lịch sẽ đón được nhiều cặp chim yến trẻ mới kết đôi cần nơi ở mới để xây dựng một tổ ấm riêng.

  Nhà yến mới hoạt động từ tháng 3-7 và từ tháng 10-12 âm lịch sẽ đón rất ít cặp chim yến trẻ mới  kết đôi vì khoảng thời gian này không nằm trong mùa sinh sản.

   Nhà yến làm xong trong khoảng tháng 10 đến tháng 1, 2 năm sau sẽ có cơ hội nhận được hai mùa sinh sản của chim, hoàn thành trong tháng 3-7 chỉ nhận được một mùa sinh sản.

   Nên tính toán xây dựng nhà yến hoàn tất vào thời gian có hai mùa sinh sản trong năm.

   Phần lớn các nhà đầu tư không quan tâm điều này và chấp nhận thời gian đón chim về ở từ 6-12 tháng.

2.2. Trường hợp các con chim yến khác về.

- Khoảng 1-2% số chim yến trưởng thành bị lẻ đôi trên đường bay về nghe tiếng kêu đồng loại lầm tưởng nhà mình nên bay vào nhà yến mới, những con này không làm tổ vì không kết đôi nữa.

- Một số chim bị các biến động sinh lý không làm tổ vào thời điểm sinh sản chung mà rải rác trong năm, số chim này có thể về nơi ở mới trong bất kỳ thời gian nào trong năm, nhưng không nhiều.

- Chim yến sống trong nhà yến cũ quá đông đúc, không còn chỗ cho các chim non trẻ mới vào làm tổ nên chúng phải ra đi tìm nơi khác.

- Các nhà yến có lỗ ra-vào ở vị trí mà trong thời tiết xấu như bão lụt, mưa to, gió lớn làm các con chim non khó tiếp cận bay vào nên phải đi tìm một nơi khác.

- Các nhà yến bị phá bỏ vì mở rộng đường, xây dựng các khu resort du lịch hoặc các dự án khác nên chim yến phải tìm nơi ở mới.

- Đang trong mùa sinh sản mà thu hoạch tổ, chim yến không đủ thời gian làm tổ nên phải tìm nơi khác để làm tổ hoặc sử dụng tổ giả để đẻ.

- Các thảm họa môi trường động đất, sóng thần, cháy rừng, bão lớn trực tiếp vào các hang động hay nhà yến làm chim yến hoảng loạn bị bay dạt về các nơi xa khác và đi tìm nơi ở mới.

2.3. Do các sai sót kỹ thuật, nơi ở cũ không phù hợp

  Chim yến có xu hướng đi tìm nơi ở mới nếu môi trường nơi đang sống bị xấu đi, nhiệt độ và ẩm dộ thay đổi bất thường, mạt gỗ và nấm mốc xuất hiện, phân chim không đưa ra ngoài phát sinh nhiều khí độc, các tấm ván ngang dọc bị lung lay, ánh sáng lọt vào nhiều, địch hại xuất hiện.

3. KHẢ NĂNG SỐ CHIM YẾN VỀ Ở TRONG NHÀ YẾN

    Ý thức bảo vệ trứng và chim non trẻ của các chủ nhà yến tốt nhất, họ chỉ thu tổ sau khi chim non biết bay ra ràng nên tốc độ tăng đàn của chim yến trong đất liền được phỏng đoán trong năm 2011 và các năm về sau sẽ cao hơn mức tăng đàn chung 11,75% (cho cả hải đảo hoang dã và trong nhà yến) là 13,50%.

   Số chim yến sống trong các nhà yến vào cuối năm 2010 là 2.000.000 con (chọn số cao nhất), số chim tăng đàn trong năm 2011 có thể được là 270.000 con. Số chim non trẻ này nếu phan bố đều cho 2.000 căn nhà yến đã có của năm 2010 (giả thuyết trong năm 2011 không có nhà yến mới) thì mỗi nhà sẽ được thêm khoảng 135 con về ở.

  Số chim này sẽ làm tăng số chim sống trong nhà yến lên là 1.135 con.

  Trong số 600 nhà yến khai thác kém hiệu quả, có thể có 300 nhà không có chim về nên số chim ở trong một nhà yến bình quân có thể là 1.135 con, cho khoảng 900-915 tổ, khoảng 7,60-7,80 kg tổ/năm.

   Như vậy các nhà yến mới sẽ có 330-350 con về trong năm đầu, có thể cho 262-275 tổ khoảng 2,2-2,4 kg tổ/năm.

  Các nhà yến lâu năm sẽ nhận được “lộc trời dễ cho này” nhiều hơn và mỗi năm tăng nhiều hơn cho đến khi chiếc “túi ba gang” không còn sức chứa.

  Nhưng không phải nhà yến nào cũng nhận được “lộc trời dễ cho này” bằng nhau mà nhà này nhiều, nhà kia ít và cũng có nhà không có.

  Số chim tăng đàn mỗi năm có thể nhiều hơn khi xảy ra các biến động lớn về môi trường để các đàn chim yến hoang dã sống ở đảo biển bay dạt về đất liền tìm nơi trú ở mới.

4.THU HOẠCH TỔ YẾN

  Thời điểm nào để thu tổ có lợi nhất? Đó là câu hỏi hay được các chủ nhà yến đưa ra.

  Sau khi chim về ở, thường thì sau 3-6 tháng và chậm 9-10 tháng là chim làm tỏ nhưng các chủ nhà yến lại thu tổ yến lứa đầu sau 12-16 tháng. Người nuôi chim yến cho rằng tổ để lâu thì nặng thêm.

  Cũng có một số nhà yến, mong thấy thành quả của các ngày tháng trông chờ hoặc có các chủ nhà yến do nhu cầu tài chính, khi biết đã có tổ là vội vàng lấy tổ, vứt trứng và xác chim non dưới sàn nhà yến.

  Chim yến có đặc biệt là trong khi đẻ trứng vẫn tiếp tục lam tổ nên chiều cao của tổ có tăng lên, ở mép dày thêm 1-2 mm và không tăng thêm nữa, tổ yến nặng nên được giá hơn.

  Thời gian khai thác lần đầu là 12-16 tháng, có thể tổ yến đã có 2-3 đợt chim sử dụng đẻ trứng. Chim có thể không làm tổ mới mà sử dụng tổ cũ trong lần đẻ thứ hai trong năm và lần thứ nhất năm sau. Việc chậm lấy tổ hoàn toàn không có ý nghĩa kinh tế lớn do trọng lượng tổ vì chỉ nặng thêm 1-2% nhưng chắc chắn sẽ mất một lượng tổ tương ứng trong các lần đẻ thứ hai trong năm và lầ đẻ thứ nhất của năm kế tiếp.

  Chim yến làm tổ và đẻ không đồng loạt, một lứa sinh sản của một đàn chim yến trong nhà, con trước con sau kéo dài 2-3 tháng.

  Thời điểm thích hợp để thu tổ yến là ngay sau chim non trẻ ra ràng, chim không còn sử dụng tổ nữa mà treo bám trên tấm ván để ngủ, như vậy vừa bảo dưỡng  được đàn chim non trẻ vừa thu được tổ của các đợt sinh sản kế tiếp.

  Thời điểm thu tổ đầu tiên không nên quá 12 tháng, sau đợt thu lần thứ nhất thì cách 20-30 ngày thu một lần.

  Chim yến thường làm tổ ở 2 hai bên trần nhà, khi chim về ở nhiều thì chim mới làm tổ ở phần giữa nhà.

  Cách thu là dùng tay sờ mép tổ thấy còn ấm là trong tổ có chim mẹ đang ấp hay chim non còn nằm trong lòng tổ, thấy lạnh là chim non đã ra ràng bay đi, chim mẹ cũng bay ra khỏi nhà yến săn mồi kiếm ăn tích lũy năng lượng cho mùa đẻ sau.

  Dùng dao có đầu bằng rộng 4-5 cm, đặt mũi dao hơi nằm sát với tấm ván đẩy nhẹ ranh tách nền tổ ra và đẩy mạnh thêm để lấy nguyên tổ. Tổ còn nguyên vẹn cả nền có giá trị, nền tổ bị rách bể là trở thành yến vụn.

  Khi thu tổ, khi vệ sinh thu dọn phân nên quan sát tìm những con chim yến non rớt xuống sàn nhà trả lại tổ. Chim yến non do đói ăn rướn thân lên cao hơn tổ khi chim mẹ mớm mồi nên rớt xuống.

  Ở Thái Lan, mỗi trung tâm nhà yến đều có một chỗ thu những con chim non này đưa về chăm sóc, mớm mồi cho ăn, cho đến khi chim biết bay.

PHẦN 7

   XỬ LÝ NHỮNG THẤT BẠI VÀ BẢO DƯỠNG NHÀ YẾN

  Tiếp cận với một số nhà yến của những nhà yến có dấu hiệu khai thác kém hiệu quả, thời gian đầu rất ít nhận được sự cởi mở trao đổi vì phần lớn đều muốn dấu sự thất bại để chôn theo bí ẩn của nghề nuôi chim yến và cũng vì tự ái khi nhà yến bên cạnh chim về nhiều, thành công.

  Khi sự im lặng chịu đựng không thể vượt qua sự chua xót thất thoát tài chính thì các chủ nhà yến mới bình tỉnh  tìm cách cứu chữa và mọi thứ đã trở nên quá muộn màng khi những con chim yến cuối cùng rời bỏ.

  Sự thất bại  của một nhà yến có nhiều lý do nhưng sự chậm trễ kéo dài không chịu chấp nhận sự thật là lý do để nhà yến bị mất mát lớn.

  Những kiểm tra định kỳ, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường sẽ giúp giảm bớt thất bại lớn cho nhà yến vì sẽ tìm được những phương cách xử lý sớm để giảm bớt thiệt hại.

  Ở tỉnh Kompot Campuchia có gần 500 nhà yến, phần lớn do các kỹ thuật Malaysia đảm trách. Theo khảo sát có hơn 80% nhà yến kém hiệu quả và đang chờ các chuyên gia Việt Nam giải quyết.

1.KHẮC PHỤC NHÀ YẾN CHIM KHÔNG VỀ

   Nhiều nhà yến xây dựng xong, kiểm tra mọi thứ đều đúng, vận hành đạt yêu cầu môi trường nhưng chim yến không về ở.

   Trường hợp này không xảy ra ở các nhà yến xây trong khu vực đã có nhiều nhà nuôi chim, chỉ xảy ra ở các khu vực chưa có nhà yến.

   Có thể khi khảo sát thấy có chim yến bay ngang, khi nhà yến xây xong vận hành thì thỉnh thoảng có vài chim yến bay ngang nhưng không quần đảo bay dạo quanh trên nhà yến vì chim không sống và hoạt động ở khu vực chung quanh nhà yến.

  Trong trường hợp này nên kiên trì, tìm cách đặt thêm loa phóng ở cách xa nhà yến 50 m, 100 m và 500 m, mở loa phát tiếng chim kêu ngoài liên tục trong nhiều ngày vào lúc 9h30-11 h sáng và 3-5h chiều để chim yến ở các khu vực chung quanh ngộ nhận bay đến. Nếu đã có chim về thì sau 20-30 ngày không sự dụng loa phóng ở xa nữa và vận hành theo bình thường.

  Thực hiện trong 2-3 tháng mà không có chim về thì chấp nhận thất bai, nên cải sửa cho mục đích khác.

  Đây là cách mà các nhà yến thất bại ở Indonesia sử dụng để thu hút chim yến ở các khu vực trong bán kính 5-8 km về.

2. KHẮC PHỤC NHÀ YẾN CHIM YẾN VỀ NHƯNG KHÔNG VÀO NHÀ Ở

   Chim yến vẫn bay đi bay về, có thể có một số con bay vào lỗ ra-vào, nhưng nhà yến vẫn trong rỗng, chim không ở,có nhiều lý do:

-             Sân chim bay dạo không phù hợp, lỗ ra-vào của nhà yến đặt không chính xác hoặc ngược chiều gió, chim bay vô lỗ ra-vào bị gió thổi bạt làm chệch lệch đường bay, chim nản lòng bay đến các nhà yến khác.

-             Lỗ ra-vào đặt ở vị trí thúc ép đổi đường bay, chim chưa sẵn sang đổi đường bay.

-             Sân bay dạo có nhiều vật, cây cản trở đường ay của chim.

-             Xuất hiện nhiều loài chim dữ như chim cắt, diều hâu, đại bang, cú…đang bay lượn trước khu vực sân chi bay dạo hay đang đậu trên các cành cây. Chim yến cảm thấy không an toàn nên không bay xuống hay bay gần nhà yến rồi bay luôn.

          Kiểm tra chung quanh 20-50 m trước khu vực sân chim yến bay dạo nếu có các cây thân cao như tram, bạch đàn hay các cây khác làm vướng đường bay lên xuống va bay dạo của chim nên chặt bỏ, có thể trồng lại các cây keo dậu, táo nhơn…vừa tạo cảm giác an toàn và tạo côn trùng choc him ăn ngay khi chim vừa bay ra khỏi nhà hay về nhà.

         Theo dõi trên khu vực nhà yến có chim cắt, diều hâu, đại bang, cú…đang bay hay đậu trên cây rình rập. Tìm cách đuổi các con chim dữ.

          Xác định rõ đường chim yến bay dạo đến từ bên phải hay bên trái, kiểm tra và chỉnh sửa các vị trí lỗ ra-vào cho phù hợp theo đường chim yến bay dạo, diện tích sân bay dạo, các hướng gió và không thúc ép bắt chim yến đổi đường bay

         Ở các hải đảo và các vùng ven biển gió mạnh, có hai mùa gió Tây Nam (gió nồm) và gió Đông Bắc (gió chướng), cách tốt nhất là mở rộng lỗ ra-vào, mở thêm lỗ ra-vào ở hướng khác cho thuận theo chiều gió để chim yến bay vào lỗ ra-vào dễ dàng. Một số nhà yến ở Cửa Cạn Phú Quốc thường bị trường hợp này.

         Đây là lý do ở Malaysia, các nhà yến được xây cách bờ biển 10 km trở vào đất liền, lý do các vùng ven biển thường có gió mạnh.

         Các nhà yến này nên có hai lỗ ra-vào phù hợp cho 2 mùa gió.

         Một số nhà yến ở Phú Yên xây trên ghềnh đảo mở hai lỗ ra-vào hướng Đông Và Nam.

         Xử lý xong, chim sẽ bay qua lỗ ra-vào vô nhà yến trú ở lâu dài.

         Khi thay đổi vị trí lỗ ra-vào nên xem lại ánh sáng trong nhà yến.

3. KHẮC PHỤC NHÀ YẾN, CHIM YẾN VÀO RỒI BỎ ĐI

      Chim yến vào nhà yến ở một thời gian rồi bỏ đi, có rất nhiều nguyên nhân do các sai sót như sử dụng vật tư kém chất lượng, lắp đặt các vật tư trang thiết bị không đúng và vận hành sai.

3.1. Sai sót do lắp đặt các vật tư trang thiết bị

-  Khoảng cách giữa các tấm ván quá hẹp, vị trí các lỗ thông tầng, lỗ thông phòng không thích hợp.

-  Không tạo được đường để dẫn chim từ lỗ ra-vào đến các lỗ thông tầng, thông phòng và các phòng làm tổ.

-  Kích thước phòng quá nhỏ, nhỏ hơn 4x4 m do đó chim yến khó bay vòng quanh trước khi bám vào tấm ván để làm tổ.

-  Tấm ván không được gắn chặt vào trần nhà có khoảng hở, chim yến không thích làm tổ.

-  Sử dụng và lắp đặt các trang thiết bị không chuẩn xác gây ra hỏng hóc phải sửa chữa thường xuyên làm chim có cảm giác nơi ở không an toàn.

-  Điều kiện của nhà yến không tốt, trần nhà bị dột, các tấm ván bị thấm nước hư mục và bị gió thổi trực tiếp vào tổ chim yến.

-  Tấm ván dơ và mục nát do mối mọt, chuột, gián cắn phá, chim yến cảm thấy không an toàn mặc dù được lắp đặc đúng vị trí.

-  Có sự xuất hiện của các địch hại ở ngoài nhà yến chim cắt, cú, diều hâu, đại bang, ở trong nhà yến như mèo chuột, sóc, chồn và các kẻ phá rối như dơi, én nhạn, bồ câu, se sẻ…

    Ở Đồng Xoài Bình Phước, Đất Đỏ Bà Rịa có nhiều nhà yến xây dựng trong năm 2010, có chim yến về ở làm tổ được vài tháng rồi bỏ đi. Khi phát hiện thì các tấm ván trong nhà yến bị mọt gỗ tấn công. Mọt gỗ đục rỗng làm hư mục các tấm ván, chúng sinh sôi nhiều ở khắp nơi trong nhà yến, bu cắn cả những người vào nhà yến.

3.2 Vận hành sai làm môi trường nhà yến bị ô nhiễm

- Sử dụng các tấm ván tạp chất lượng không xử lý ngâm tẩm và sai qui cách. Nước phun sương trong nhà yến quá dư, không khí ẩm thấp, nấm mốc phát triển trên các tấm ván gỗ, trên cả các kết cấu và vật dụng trong nhà yến.

- Không làm vệ sinh hoặc thời biểu làm vệ sinh kéo dài, phân chim để lâu, không khí trong nhà yến không còn trong lành khí độc tích tụ nhiều gây ngộ độc cho chim yến.

- Môi trường nhà yến bị thay đổi liên tục, nhiệt độ ẩm độ tăng giảm bất thường lúc cao lúc thấp và kéo dài, ánh sáng không pù hợp.

- Các sai lần này không thể phát hiện ngay, kéo dài 3-4 tháng khi mức đọ ô nhiễm xấu đi chim yến bỏ đi mới phát hiện ra.

   Ở thị xã Bạc Liêu có hiều nhà yến do vận hành sai, phun nước hơi sương nhiều, nấm mốc xâm nhập làm chim yến bỏ đi.

   Trường hợp chim yến bỏ đi do lắp đặt các vật tư trang thiết bị không đúng, chim bỏ đi nhưng vẫn còn. Khảo sát tìm các sai sót, cho sửa chữa từng phần trong thời gian chim yến đi kiếm ăn. Sửa chữa xong là có chim yến mới về, các con chim cũ bỏ đi đã có nơi ở mới sẽ không về.

   Trường hợp chim bỏ đi do vận hành sai làm môi trường bị ô nhiễm, không phù hợp. Chim bỏ đi không về nữa.

   Sai do hệ thống điều hòa nhiệt độ và ẩm độ vận hành chưa đúng thì sửa chữa xong sẽ có các đàn chim yến khác về.

   Sai do nấm mốc xâm nhập thì phải sửa chữa lại toàn bộ nhà yến, làm lại từ đầu. Sau khi làm xong thì tiếp tục chờ chim yến mới đến trú, thời gian chờ có thể 6-12 tháng vì các con bỏ đi đã có nơi cư trú mới.

4. SỬA CHỮA NHÀ YẾN DO BỊ NẤM MỐC XÂM NHẬP

4.1. Sửa chữa khi phát hiện sớm

    Trong nhà yến, vẫn còn chim về ở và làm tổ, khi làm vệ sinh nhà yến hay thu hoạch tổ nên quan sát, nếu trên tấm ván có màu xanh hoặc chim không treo bám ngủ ở vùng này thì nên kiểm tra kỹ để xác định nguyên nhân.

    Nguyên nhân do ánh sáng hay ván bị lung lay thì trong giờ chim yến đi kiếm ăn thực hiện sửa chữa.

    Nguyên nhân do bị nấm mốc mới xâm nhập ở một vùng chưa lan rộng thì thực hiện:

-            Tháo dỡ các tấm ván tại vùng bị nấm mốc chuyển ra khỏi khu vực nhà yến, nên tháo rộng ra thêm bán kính 1,5-2 m. Tốt nhất là đốt bỏ hết các tấm ván này, nếu ván chưa hư mục có thể sử dụng được thì dùng bàn chải chà rửa sạch.

          Ngâm ván trong hồ có thuốc CuSO₄ 50%+ K₂Cr₂O₇ 50% hay Chlorothalonil 50% + Carbendazim 10% để diệt trừ nấm trong 2 ngày rồi ngâm rửa lại bằng nước sạch 2-3 lần rồi đưa ra hong sấy.

-             Khu vực trần nhà đã tháo ván, dùng bàn chải chà sạch, có thể dùng vài mỏng bao lại để không cho bụi và các khuẩn ty, bào tử của nấm mốc bay khắp nhà yến. Chà xong gom quét hết bụi và phân chim dưới sàn đem đi xa đốt, nên chà thêm phần tường gần nơi bị nấm.

-             Sử dụng CPM-10, dùng 50gr hoạt chất (C) và 50gr hoạt chất (P) pha với 5 lít nước phun lên vùng trần, tường vừa xử lý, dùng 30 gr hoạt chất (M) pha với 2-3 lít nước phun khắp sàn nhà đang sửa chữa. Có thể dùng CP-5%.

-             Sau khi phun thuốc xử lý 7-10 ngày cho đóng lại các tấm ván. Các tấm bị hư mục, bể và còn ẩm ướt không nên dùng, tốt nhất là thay ván mới đã được xử lý thuốc chống nấm mốc.

         Phun thuốc và thực hiện sửa chữa trong giờ chim yến đi kiếm ăn và tránh lúc chim yến đang ấp trứng và chăm sóc chim non.

4.2. Sửa chữa khi chim yến đã bỏ đi

      Chim yến bỏ đi mới phát hiện là nấm mốc đã xâm nhập trên các kết cấu trong nhà yến và trên các dây, béc phun sương, máy bơm phun sương và các loa chép, dây dẫn loa.

       Phải diệt hết mầm hay các bào tử và nấm mốc mới sửa chữa thành công.

-                Tháo bỏ không sử dụng lại toàn bộ các tấm ván gắn dưới trần, thu hồi dây và các loa chép, béc và dây phun sương cùng các vật dụng khác có trong nhà yến.

-               Dùng hóa chất đặc hiệu là CuSO₄ 50% + K₂Cr₂O₇ 50% hay Chlorothalonil 50%+ Carbendazim 10% theo sự hướng dẫn của nhà sản xuất, phun áp suất lên tất cả các cấu trúc trong nhà yến. Làm từ chuồng cu, mái nhà rồi xuống các tầng trên và cuối cùng là tầng trệt, không được bỏ sót các vật dụng ở trong nhà yến. Đóng cửa nhà yến 3-7 ngày. Khi phun thuốc phải dùng bảo hộ lao động và không để thuốc dính vào người, làm xong phải rửa tay. Có thể dùng CuSO₄ không độc để xử lý.

-             Dùng nước sạch rửa lại 3-4 lần với vòi phun áp suất để không còn dư lượng các hóa chất này

-             Rửa các vật tư, trang thiết bị đã tháo ra còn dùng được bằng CuSO₄, rửa lại bằng nước sạch, hong khô hoặc phơi nắng.

-             Quạt hong khô toàn bộ nhà yến.

-             Thực hiện lắp đặt vật tư, trang thiết bị trong nhà yến tạo mùi, vận hành thử như một nhà yến mới.

         Nên sử dụng các tấm ván đã xử lý ngâm tẩm diệt trừ nấm mốc.

         Thay Timer bằng Thermostat để vậ hành tự động máy phun sương trong nhà và trên mái nhà theo sự thay đổi nhiệt độ. Không tìm được  Thermostat nên theo dõi nhiệt độ và ẩm độ trong nhà yến và vận hành bằng tay ấn CP cho máy chạy.

         Phân chim trong nhà yến nên tiêu hủy, không thể sử dụng được vì nấm mốc đã xâm nhập.

5.PHÒNG TRỊ NẤM MỐC VÀ LÀM SẠCH  KHÔNG KHÍ VỚI HỢP CHẤT CPM-10 VÀ DUNG DỊCH CP-5%

      Có ba hợp chất bảo dưỡng, ngăn ngừa, diệt trừ nấm mốc và làm sạch không khí trong nhà yến là hợp chất CPM-10 và hợp chất PL và CP-5%.

     Hợp chất CPM-10 có hoạt chất (P) là muối Sorbat hữu cơ có tác dụng diệt trừ, ngăn ngừa sự xâm nhập và phát triển của nấm mốc, hoạt chất (C) đồng hữu cơ cũng có tác dụng diệt trừ nấm mốc, hai hoạt chất này có tác dụng hỗ tương để diệt trừ các chủng loại nấm mốc bậc thấp trong nhà yến, hoạt chất (M) có tác dụng phân hủy phân chim yến giảm tối đa các khí thải độc, làm sạch không khí.

      Hợp chất CPM-10 không gây độc cho người, cho chim yến và không làm biến đổi mùi chim yến trong nhà yến, được các cơ quan quản lý thú y, an toàn vệ sinh thực phẩm cho phép sử dụng.

      Để phòng tránh nấm mốc cho nhà yến định kỳ sử dụng hợp chất CPM-10, dùng 50 gr hoạt chất (C) và 40 gr hoạt chất (P) pha với 2-3 lít nước phun lên tường và sàn nhà yến, dùng 30 gr hoạt chất (p) pha với 1 lít nước phun lên các tấm ván gắn tường, nhớ phun mặt trước của tấm ván ngang và dùng 30 gr hoạt chất (M) pha với 1 lít nước phun dưới sàn nhà và các nơi có phân chim yến.

     Phun thuốc trong giờ chim yến đi săn mồi và tránh lúc chim đang ấp trứng và chăm sóc chim non.

                               HÌNH TRANG 89

     Dung dịch CP-2-5% là hợp chất của Chitosan với acid sorbite dùng để phòng tránh nấm mốc rất hữu hiệu. Chitosan là một polime sinh học được sản xuất từ cánh và vỏ bọc côn trùng, vỏ các loài giáp xác…với phân tử lượng trên 9.000 dalton có khả năng ức chế cao các vi nấm, nấm mốc và nhiều chủng vi sinh vật, vi khuẩn Gram âm, Gram dương. Trước khi sử dụng các tấm ván nên nhúng vào dung dịch này và hong khô sẽ tạo được lớp màng bảo vệ không cho nấm mốc trong gỗ và ngoài không khí, sử dụng các tấm ván này phát triển. Có thể định kỳ sử dụng phun lên các ván ngay khi chim đang làm tổ, đang ấp trứng và chăm sóc chim non.

6. BẢO DƯỠNG NHÀ YẾN

      Để nhà yến hoạt động tốt và có tuổi thọ 40-50 năm, sản lượng tổ yến mỗi năm mỗi tăng, nhà yến cần nghiêm túc thực hiện các yêu cầu:

•   Định kỳ 15-20 ngày sử dụng hợp chất CPM-10 hay CP 5%, PL để phòng tránh ngăn ngừa nấm mốc và làm sạch không khí.
•   Kiểm tra hệ thống thông gió hoạt động có hữu hiệu, hút không khí xấu trong nhà yến và lấy không khí tốt từ trên lỗ ra-vào và các lỗ khác vào thay thế. Định kỳ 60-90 ngày vệ sinh lỗ thông gió bên ngoài và bên trong.
•   Quan sát tình trạng của các tấm ván, lưu ý kiểm tra khi có sự thay đổi bất thường.
•   Thường xuyên kiểm tra chất lượng nước, 10-20 ngày xả bỏ nước trong các hồ chứa, cấp nước mới sạch. Tùy theo số chim nhiều ít 40-60 ngày vệ sinh và đưa phân chim ra khỏi nhà yến.
•   Thường xuyên theo dõi nhiệt ẩm kế, độ sáng để biết nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng bên trong nhà chim yến, nếu có các biến đổi bất thường phải điều hành chỉnh kịp thời.
•   Kiểm tra các Timer, Thermostat, Hydro-control (Hydrostat), các thiết bị trong nhà yến và giữ trong tình trạng tốt, vận hành bình thường tạo môi trường ổn định phù hợp cho chim yến.
•   Theo dõi thường xuyên sân chim yến bay dạo và khu vực chung quanh ở các vùng có nhiều chim dữ thích săn giết chim yến, tìm cách ngăn chặn không cho sát hại chim yến. Theo dõi và ngăn chặn không cho các địch hại, người lạ xâm nhập vào nhà yến.
•   Chỉ thu hoạch tổ yến khi chim yến con đã bay ra ràng.

  Nên vận hành môi trường nhà yến theo chỉ tiêu nhiệt đô, không để nhiệt độ trong nhà yến thấp dưới 27⁰C và cao hơn 29⁰C.

                               HÌNH TRANG 91

PHẦN 8

  MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỂ NHÀ NUÔI CHIM YẾN KHÔNG GẶP THẤT BẠI

  

    Chủ đầu tư  khi quyết định làm nhà nuôi phải hiểu rằng “Số lượng nhà yến đang bùng phát nhanh chóng, số chim tăng đàn mỗi năm chỉ tối đa 13,5%, nên số chim yến vào nhà yến năm đầu rất ít”. Khi chấp nhận điều này, để đầu tư một nhà yến không bị thất bại có nhiều vấn đề phải được thực hiện:

•     Điều kiện bắt buộc là phải xây nhà nuôi chim yến trong vùng có chim yến hoạt động, có ba vùng: vùng đang có nhiều nhà nuôi chim yến, vùng chim yến đến kiếm mồi ăn và vùng trên đường chim yến từ nơi ở đến nơi kiếm mồi ăn.
•     Nghiên cứu đầy đủ các yếu tố liên quan đến chim yến tại địa phương để xây dựng thiết kế nhà yến chính xác phù hợp với đời sống sinh lý của chim yến.
•     Không nóng vội, phải bình tĩnh đón nhận chim yến về dù nhiều hay ít trong thời gian đầu từ 6-12 tháng vì đã chấp nhận nguyên tắc “Lộc trời dễ cho nhưng khó lấy”. Quan trọng là cùng với cơ sở dịch vụ kỹ thuật quan sát và đánh giá lại đường bay dạo, lỗ ra-vào thiết kế có đúng không? Chim yến về có vào nhà không? Mỗi ngày, mỗi tuần, mỗi tháng lượng chim về có tăng không?

          Việc này không khó, nếu có các sai sót thì nên tìm biện pháp chỉnh sửa ngay.

•      Không sử dụng hàng kém chất lượng, xác định rõ với cơ sở dịch vụ kỹ thuật qui cách và chất lượng từng chủng loại vật tư, trang thiết bị, qui trình xử lý và tạo mùi cho nhà yến. Chi phí vật tư trang thiết bị chỉ chiếm 50-60% chi phí nhà yến, nên sử dụng vật tư trang thiết bị đạt chất lượng và đúng mục đích yêu cầu để không phải nhức đầu vì những hỏng hóc phải sửa chữa do vật tư kém chất lượng.
•     Không mở cửa nhà yến thường xuyên để đếm điểm danh chim yến về ở, tránh cho người lạ vào nhà yến.
•     Trong thời gian đầu không nên dùng camera theo dõi số chim về, vì phải sau 3-6 tháng chim mới tựu về đông. Nhiều người nôn nóng đêm ngày theo dõi chim về nhưng không thấy có chim về nên lo lắng ngã bệnh vì tiền đầu tư nhà yến tương đối lớn.
•    Định kỳ phun thêm các dung dịch tạo mùi và hợp chất CPM-10 hay hợp chất CP 5% ngăn ngừa nấm mốc và làm sạch không khí trong nhà yến thu dọn phân chim yến.
•    Qua sát và góp ý cơ sở dịch vụ kỹ thuật biết những thay đổi, hỏng hóc và thiếu sót để kịp thời sửa chữa để nhà yến được vận hành đúng qui trình.
•    Thật tế nhị để cho cơ sở kỹ thuật biết mình không phải là nhà đầu tư mù trước các cái mà họ cho là bí ẩn, bí mật trong kỹ thuật nhà yến, nên biết rõ địa chỉ thường trú hay liên lạc thật sự, không thể để họ là chim trời.
•    Chi phí dành cho dịch vu tư vấn kỹ thuật trong nhà yến rất thấp chỉ từ 10-20% tổng giá trị đầu tư một nhà yến, nên để họ chịu trách nhiệm xuyên suốt 12 tháng tù khi bàn thảo, khảo sát cho đến khi chim yến về ở và làm tổ.

   

           

     

   

CHI PHÍ ĐẦU TƯ CHO MỘT NHÀ YẾN 8x20 M

 (với diện tích 320 m² bao gồm nhà yến, sân chim bay dạo và sân chung quanh nhà)

                                                                                                 Đvt: Triệu đồng

Dẫn giải	Thành tiền	Tỷ lệ (%)	Chú thích
Chi phí đất	160	10,70	Thay đổi từ 200.000 đ/m2 ở các vùng ven biển đến 2 tr/m2 ở Tam Thôn Hiệp, Cần Giờ. Tạm tính 0,5 tr/m2
Chi phí giao dịch ban đầu	50	3,30	Khảo sát, thiết kế, xin giấy phép xây dựng
Chi phí xây dựng nhà yến	1.024	68	1 trệt, 2 tầng và mái bằng bệ tông, chuồng cu, đơn giá 1,6 tr/m2
Chi phí vật tư, trang thiết bị và công lắp đặt	240	16	Bình quân 500.000 đ/m2 (vật tư và trang thiết bị có chất lượng tốt)
Chi phí trách nhiệm kỹ thuật	30	2
Cộng	1.504

   Cần tạo điều kiện thuận lợi cho họ làm việc, mỗi nhà yến có tính riêng biệt, phải vận dụng linh hoạt sự hiểu biết và kinh nghiệm thực tiễn đã tích lũy nhiều năm để thực hiện nhà yến có kết quả tốt, vì không nhà yến nào giống nhà yến nào.

   Sự thành công của nhà yến, trong đó có sự đóng góp về hiểu biết và kinh nghiệm thực tiễn của nhà tư vấn kỹ thuật nghiêm túc.

•     Để nhà yến tự vận hành điều hòa và duy trì môi trường ổn định nhiệt độ 27-29⁰C và độ ẩm trên 65%. Chỉ phun nước hơi sương khi có sự thay đổi nhiệt độ tăng để đưa nhiệt độ về chuẩn. Trong mùa sinh sản của chim yến nên đưa độ ẩm trong phòng lên 70-80% và duy trì nhiệt độ chuẩn ổn định.

          Không cần thiết phun nước đưa độ ẩm lên trên 85-90%, không có lợi mà làm không khí ẩm thấp, tạo điều kiện cho nấm mốc xâm nhập.

•    Độ ẩm >65% và 80% là phù hợp với việc sử dụng các loại ván tạp như bạch tùng, xoan mộc, dái ngựa, dừa, săng máu và sến trắng Meranti do đặc tính hút và giữ ẩm tốt không làm nền tổ bị khô rộp. Độ ẩm >85%-95% không có lợi khi dùng ván tạp, chỉ cần thiết khi sử dụng ván giá tị, căm xe hay tấm lam bê tông nhưng mầm nấm mốc đã xuất hiện âm thầm tấn công hoại các kế cấu khác trong nhà yến.
•    Yêu cầu độ ẩm cao > 85-95% là để cho tổ yến không bị rộp chân khi dùng ván giá tị và căm xe không xuất phát từ nhu cầu sinh lý của chim yến. Nên quan sát tổ gắn trên tấm ván với độ ẩm bao nhiêu là thích hợp để nền tổ yến không bị rộp.
•     Timer là đồng hồ hẹn giờ để vận hành tự động các thiết bị phát tiếng kêu chim yến, thắp sáng đèn chống cú và hệ thống phun sương kích thích sự thích thú của chim yến hoạt động theo giờ và ngưng theo giờ định sẵn.

                   

             Không dùng Timer để vận hành tự động máy pun nước hơi sương trong nhà và ngoài nhà vì hệ thống này hoạt động để điều hòa nhiệt độ và ẩm độ, phải dùng Thermostat vận hành theo sự biến đổi nhiệt độ, còn biến đổi ẩm độ thì dùng Hydro-Control (Hydrostat).

            Nếu không có Hydro-Control hay Thermostat thì nên vận hành bằng thủ công nhấn nút CP khi cần cho máy phun nước hơi sương hoạt động.

•    Kiểm tra hệ thống âm thanh trong nhà và ngoài nhà yến có trung thực và rõ tiếng. Chọn tiếng chim yến kêu ngoài, tiếng nào phù hợp để mời gọi chim về nhiều.
•    Các loa chép gắn trong nhà rẻ tiền dễ bị hỏng hóc, có vài cái hư là phải ngưng để sửa chữa và làm gián đoạn phát tiếng kêu, nên tách riêng hai hệ thống phát tiếng chim kêu trong và ngoài để dễ sử dụng vì tiếng loa chép phát cả ngày còn tiếng chim kêu ngoài phát có giờ.
•    Việc phát tiếng chim ở loa trong nhà nên theo đúng yêu cầu của chim. Phát liên tục không có lợi mà có hại cho sức khỏe của chim yến. Trong nhà yến, loa phát tiếng chim non kêu liên tục 24/24 làm nhiều con chim phải thúc trắng cả đêm không ngủ. Nhiều con bay di chuyển từ góc ván này đến góc ván khác, nhiều đêm liên tục kiệt sức mà chết hoặc không còn đủ năng lượng để làm tổ và sinh sản.
•    Tiếng chim kêu ở loa cửa, loa phóng và loa dẫn nên phát từ 9-10 giờ sáng (giờ chim mang mồi về mớm choc him non) và từ 3-7 giờ chiều (giờ chim về nhà), phát tiếng chim kêu trong nhà nên phát từ 5-6 giờ sáng đến 6-7 giờ chiều vừa lợi cho sức khỏe của chim yến, chim ít chết vì bị kiệt sức, sản lượng tổ tăng và không làm phiền những người sống chung quanh.
•   Tiếng chim yến phát trong nhà ở mỗi tầng nên được lọc ra làm hai với 2 Ampli và 2 đầu đọc USB để luân phiên phát tiếng chim và khi bị hỏng hóc dễ sửa chữa.
•   Không một nhà yến xây mới nào mà không có chim yến về, mỗi năm sẽ có số chim mới về và số chim năm sau sẽ nhiều hơn năm trước 10-15%. Nhà yến vận hành tốt có môi trường luôn phù hợp, càng lâu năm sẽ nhận “lộc trời dễ cho này” cho đến khi chiếc “túi ba gang” không còn sức chứa.
•   Môi trường nhà yến phù hợp sẽ gọi mời được nhiều chim yến về, không chỉ ở các con chim yến tăng đàn non trẻ mà các con chim ra đi tìm nơi ở mới khi môi trường nơi ở của chúng không phù hợp hoặc có xảy ra các biến động lớn về môi trường chim yến hoang dã sống ở đảo biển bay dạt vào đất liền.
•   Nhưng thất bại cũng lúc nào cũng rình rập xuất hiện nếu chủ nhà yến không theo dõi, kiểm tra để vận hành sai, không khí xấu, nấm mốc phát triển, chim bỏ đi, phải làm lại từ đầu.

 

LẮP KỸ THUẬT CHO NHÀ NUÔI YẾN

NHÀ YẾN THÀNH CÔNG

PHẦN 9

  KẾT LUẬN

    Theo đánh giá của Hiệp hội nghề nuôi chim yến ở Indonesia và Malaysia, ở hai nước này có gần 50% nhà yến hoạt động không hiệu quả. Các chuyên gia đầu ngành ở đây không giải quyết được vì tốc độ xây nhà yến bùng phát dữ dội, số chim tăng đàn mỗi năm không đủ để về các nhà yến này cho sản lượng tổ nhiều được.

   Nghề xây nhà nuôi chim yến lấy tổ ở Indonesia bùng phát từ năm 1970, ở Indonesia có 150.000 nhà yến, ở Malaysia có 120.000 nhà yến.

  Chim yến đã đem lại siêu lợi nhuận cho rất nhiều nhà đầu tư và cho nhiều dịch vụ khác như thi công xây dựng, cung cấp vật tư thiết bị, mua bán chế biến tổ yến, tư vấn và dịch vụ kỹ thuật tạo công ăn việc làm cho vài ngàn lao động.

  Doanh thu tổ yến năm 2009 là trên 4,15 tỉ USD và mỗi năm tăng 15%, cung hoàn toàn không đủ cầu trong vài trăm năm tới.

    Trước lộc trời dễ cho này, nuôi chim yến là siêu lợi nhuận, với quan niệm sẻ chia nguồn lợi chim yến đã có, sự bùng phát xây nhà yến với tốc độ quá nhanh, nguy cơ thất bại của gần 50% số nhà yến Indonesia, Malaysia đi trước và 30-35% ở Việt Nam đi sau là điều được cảnh báo trước và đã xảy ra.

    Ở Philippines nghề nuôi chim yến phát triển bền vững, ở đây có hơn 80% trong số 20.000 nhà yến khai thác có hiệu quả trên mức 2kg/tháng.

    Việt Nam có thể tổ chức nghề nuôi chim yến phát triển bền vững, mỗi năm có thể xuất khẩu thu về vài trăm triệu đến tỉ USD, tạo công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động.

    Nghề nuôi chim yến ở Việt Nam muốn phát triển bền vững thì tốc độ xây dựng nhà yến phải phù hợp cân đối với tốc độ tăng đàn của chim.

  Và trên hết cần thành lập hiệp hội nuôi chim yến Việt Nam. Cần nhà nước đưa ra thông tư hướng dẫn những khu vực được nuôi chim yến và xây dựng quy trình nuôi chim yến cũng như phòng ngừa dịch bệnh như thế nào,…

    Tốc độ tăng đàn của chim yến hiện nay tối đa là 13,5% /năm, con số này có thể hy vọng lớn hơn trên 15% nếu có các đề tài nghiên cứu thử nghiệm làm giảm số chim non trẻ chết trong năm đầu. Theo các nhà Điểu học Việt Nam đã nghiên cứu khảo sát là chim yến non mới ra bầy chết 50% do các đich hại hung dữ chim đại bàng, diều hâu, cắt…, thường cắn giết các con chim mới ra ràng thiếu kinh nghiệm chống chọi với địch hai, thiên tai.

    Tỷ lệ tăng đàn cũng phụ thuộc vào tỷ lệ chim sinh sản, số chim chết hàng năm và quan trọng là cân bằng sinh thái, nguồn côn trùng thức ăn cho chim yến.

   Phát triển bền vững là yêu cầu lớn, nên cần có sự quản lý vùng nuôi và điều quan trọng nhất là khi dịch bệnh xảy ra, việc tầm soát dễ  thực hiện.

   Đối với chủ đầu tư khi quyết định xây nhà yến mới , để không gánh chịu thất bại là phải thực hiện trong vùng có chim yến sinh sống, thiết kế xây dựng được tính toán chính xác với từng chi tiết, không bỏ sót yếu tố nào và vận hành môi trường nhà yến phù hợp theo yêu cầu sinh lý của chim yến.

NHÀ YẾN ĐƯỢC KẾT HỢP VỚI NHÀ Ở